نرمی استخوان که در اصطلاح پزشکی به آن راشیتیسم گفته می‌شود، یک نوع اختلال اسکلتی است که به علت کمبود ویتامین D، فسفات و کلسیم به وجود می‌آید. وجود این مواد مغذی برای رشد استخوان‌ها، قوی بودن و سالم بودن آنها مهم است. کسانی که به نرمی استخوان مبتلا هستند، استخوان‌های نرم و ضعیفی داشته، قد کوتاهی دارند و در بدن آنها کمبود رشد دیده می‌شود. در برخی از موارد نیز که نرمی استخوان شدید باشد، باعث تغییر شکل اسکلت بدن خواهد شد. ویتامین D به بدن کمک می‌کند تا فسفات و کلسیم بیشتری را از طریق روده جذب نماید. پس با ورود این ویتامین از طریق مواد غذایی مختلف و در معرض قرار گرفتن نور خورشید، دیگر بدن با کمبود آن مواجه نمی‌شود. مواد غذایی نظیر تخم مرغ، ماهی و شیر سرشار از ویتامین D هستند. اگر این ویتامین در بدن کم باشد، حفظ سطح کافی فسفات و کلسیم در بدن سخت شده و بدن جهت جبران کم این کمبود، هورمون‌هایی ترشح می‌کند که فسفات و کلسیم را از استخوان‌ها به خون برسانند؛ در نتیجه استخوان با کمبود این مواد معدنی ضروری مواجه شده و به مرور زمان نرم و ضعیف می‌شود.
تماس و مشاوره رایگان
فرم زیر را پر کنید ما با شما تماس میگیریم
طبق آمار کودکان بیش از بزرگسالان در معرض خطر ابتلا به بیماری نرمی استخوان هستند؛ چرا که بدنشان همچنان در حال رشد است؛ حتی این بیماری در نوزادان و کودکان ۶ تا ۳۶ ماهه نیز دیده شده است. بیشتر افرادی که در مناطق با نور آفتاب کم زندگی می‌کنند، محصولات گیاهی را بیش از اندازه مصرف می‌کنند و یا از مصرف محصولات لبنی غافل هستند، بیشتر در معرض خطر عدم دریافت ویتامین D و بیماری نرمی استخوان می‌باشند. البته در بعضی از موارد نرمی استخوان زمینه ارثی دارد. پس با افزودن این ویتامین به رژیم غذایی خود مشکلات مربوط به نرمی استخوان را می‌توانید تا حد زیادی اصلاح کنید. برخی از کشورها نیز از سال ۱۹۴۰ به بعد موفق شدند با عرضه مواد غنی شده با ویتامین D نظیر غلات، بیماری نرمی استخوان را به طور کلی ریشه کن کنند. در صورتی که نرمی استخوان به علت یک مشکل پزشکی زمینه‌ای دیگری رخ داده باشد، احتمالاً فرد به درمان‌های دیگر و داروهای اضافی احتیاج دارد. بعضی از ناهنجاری‌های اسکلتی ناشی از بیماری نرمی استخوان نیز به جراحی‌های اصلاحی نیازمند است. پس به محض اینکه هرگونه علامتی نسبت به این مشکل در بدن خود دیدید، باید با دکتر متخصص ارتوپد مشورت کنید تا از پیشرفت این بیماری جلوگیری شود. در مقاله امروز ما تصمیم داریم در رابطه با بیماری نرمی استخوان، علائم، علل ابتلا و نحوه درمان آن صحبت کنیم. از شما عزیزان دعوت می‌کنیم برای کسب اطلاعات مفیدی در این زمینه، لطفاً تا انتهای مقاله ما را همراهی بفرمایید.
علائم نرمی استخوان چیست؟
نشانه‌ها و علائم این بیماری شامل موارد زیر هستند:
_کوتاهی قد
_احساس درد در ستون فقرات، پاها، بازوها و لگن
_شکستگی بی‌علت استخوان‌ها
_تاخیر در تشکیل دندان‌ها
_آبسه
_تغییر شکل اسکلت بدن
_ایجاد انحنا در ستون فقرات
_ایجاد انحنا در فرم پاها و تغییر شکل آنها به شکل خمیده
_تغییر شکل ظاهری جمجمه
_تاخیر در رشد طبیعی
_تاخیر در مهارت‌های حرکتی
_ضعف عضلانی و گرفتگی عضلات
_تغییر شکل دندان‌ها
_ایجاد سوراخ روی مینای دندان
_نقص در ساختار دندان
_داشتن یک استخوان سینه برجسته تغییر شکل لگن
_افزایش ضخامت مچ دست یا پا
علل نرمی استخوان چیست و چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟
بدن کودک شما جهت جذب فسفر و کلسیم از غذاها به ویتامین D احتیاج دارد؛ لذا اگر بدن کودکان به اندازه کافی ویتامین D را دریافت نکند، بدن وی در استفاده صحیح از این ویتامین با مشکل مواجه شده و بیماری نرمی استخوان ایجاد می‌شود. اما به طور کلی برای بروز بیماری نرمی استخوان دلایل مختلفی در نظر گرفته شده است که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- کمبود ویتامین D: سلول‌های پوست با کمک اشعه ماورا بنفش حاصل از نور خورشید پیش ماده ویتامین D را از حالت غیر فعال به حالت فعال تبدیل خواهند کرد؛ لذا اگر شخصی به اندازه کافی ویتامین D تولید یا مصرف نکند، بدنش غذاهای حاوی کلسیم را به خوبی جذب نمی‌کند و ممکن است با کمبود کلسیم خون در بدن مواجه شود. به این ترتیب سطح پایین کلسیم باعث بروز مشکلاتی نظیر بدشکلی دندان‌ها و استخوان‌ها و مشکلات عضلانی و عصبی خواهد شد. از این رو کودکانی که کمبود ویتامین D دارند، معمولاً وقت زیادی را در خانه گذرانده و زمانی که بیرون از منزل هستند، دائماً از کرم ضد آفتاب استفاده می‌کنند. همچنین چنین پوست آنها تیره‌تر است و از یک رژیم غذایی بدون لاکتوز یا رژیم غذایی سخت پیروی می‌کنند و یا ممکن است در مکان‌هایی که سطح آلودگی هوا بالاست، زندگی کنند و دارای بیماری‌هایی نظیر سلیاک، بیماری التهاب روده، مشکلات کلیوی، سیستیک فیبروزیس و… باشند که از جذب ویتامین D در بدن جلوگیری خواهد کرد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا در رابطه با نوزادان گفته است که شیر مادر نمی‌تواند ویتامین D کافی را برای بدن آنها تامین کند؛ به همین دلیل نوزادانی که به طور جزئی یا حتی کامل از شیر مادر تغذیه می‌کنند، باید به میزان ۱۰ میکروگرم یا ۴۰۰ واحد بین المللی مکمل ویتامین D به آنها داده شود. البته امروزه در بازار انواع شیر خشک غنی شده با این ویتامین در دسترس می‌باشد و می‌توان از آن استفاده نمود.
- عوامل ژنتیکی: بعضی از انواع نرمی استخوان به دلیل بیماری‌های ژنتیکی بروز پیدا می‌کنند. به عنوان مثال بیماری راشیتیسم هایپوفسفاتمیک که بسیار هم نادر است زمانی ایجاد می‌شود که کلیه فرد نمی‌تواند پردازش مناسب فسفات را انجام دهد. از این رو کمبود شدید فسفات در خون، نرمی و ضعف استخوان را ایجاد می‌کند. همانطور که گفتیم این بیماری نادر است و به شکل ارثی رخ می‌دهد معمولاً از هر ۲۰ هزار کودک متولد شده، یک نفر دچار این بیماری خواهد شد. از طرفی بعضی از عوامل ژنتیکی هستند که توانایی بدن در استفاده کلسیم را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند که این عوامل به نوبه خود باعث نرمی استخوان خواهد شد. مثلاً مواردی که به عملکرد کلیه، کبد و روده تاثیر می‌گذارند.
انواع نرمی استخوان
بیماری نرمی استخوان بر حسب شدت آن و محل درگیری استخوان‌ها دارای انواع مختلفی می‌باشد. البته قسمت زیادی از این مسئله به دلیل ایجاد آن و زمان شروع درمان نیز وابسته است؛ یعنی اگر درمان این بیماری به تاخیر بیفتد، امکان دارد نوع خفیف آن به شدید تبدیل شده و در نهایت به جای اینکه فرد قادر باشد بیماری‌اش را با یک دارو درمانی ساده برطرف کند، به جراحی‌های ترمیمی جهت درمان نیاز پیدا خواهد کرد.
فاکتورهای خطر شایع نرمی استخوان
مواردی هستند که خطر ابتلا به نرمی استخوان در نوزادان و کودکان را افزایش می‌دهند که عبارت‌اند از:
° داشتن پوست تیره: اگر در بدن رنگدانه ملانین به مقدار زیاد وجود داشته باشد، معمولاً پوست تیره می‌شود که این مسئله نمایانگر این است که چنین پوست‌هایی در تولید ویتامین D از نور خورشید، توانایی کمتری دارند.
° کمبود ویتامینD مادر در دوران بارداری: چنین مسئله‌ای موجب می‌شود که نوزاد متولد شده با علائم نرمی استخوان به دنیا بیاید و یا حتی امکان دارد چندین ماه بعد از تولد به این بیماری دچار شود.
° موقعیت جغرافیایی زندگی: کودکانی که در مکان‌های جغرافیایی با آفتاب کمتری زندگی می‌کنند، بیش از سایر کودکان در معرض خطر بیماری نرمی استخوان قرار دارند.
° تولد زودرس: نوزادان نارس یعنی نوزادانی که پیش از موعد مقرر به دنیا می‌آیند، غالباً نسبت به سایر نوزادان سطح ویتامین D کمتری دارند؛ چرا که برای دریافت ویتامین D از بدن مادرشان، زمان کمتری را در اختیار داشته‌اند.
° داروها: بر اساس تحقیقات برخی از داروهای ضد ویروس که برای درمان عفونت‌هایی نظیر اچ‌آی‌وی استفاده می‌شود و یا داروهای ضد تشنج، توانایی جذب و استفاده از ویتامین D در بدن را با اختلال مواجه می‌کنند.
° شیردهی: بر اساس گفته پزشکان شیر مادر ویتامین D کافی را برای پیشگیری از بیماری نرمی استخوان ندارد؛ به همین جهت کودکانی که منحصراً از شیر مادر تغذیه می‌کنند، باید قطره ویتامین D را به طور همزمان دریافت کنند؛ در غیر این صورت ممکن است با مشکل نرمی استخوان مواجه شوند.
[html_block id=”9603″]
آیا امکان پیشگیری از نرمی استخوان وجود دارد؟
قرار گرفتن روزانه در معرض نور خورشید، بهترین منبع برای دریافت ویتامین D است؛ لذا بهتر است در طول روز ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در معرض نور آفتاب قرار بگیرید. با این وجود اگر فصل زمستان است یا پوست تیره‌ای دارید، امکان دارد نتوانید مقادیر کافی به ویتامین D را هنگام قرار گرفتن از جلوی نور خورشید به دست بیاورید. جهت پیشگیری از بیماری نرمی استخوان دقت داشته باشید که کودکتان از غذاهایی که حاوی ویتامین D هستند، استفاده کند؛ مثلاً زرده تخم مرغ، ماهی‌های چرب نظیر آزاد و ماهی تن و هر غذایی که غنی شده با ویتامین D است، برای این منظور مناسب می‌باشد. البته در غذاهای غنی شده می‌توانید برای تعیین میزان ویتامین D آنها برچسبشان را بررسی کنید. در صورتی که در دوران بارداری به سر می‌برید یا نوزادتان با کمبود ویتامین D مواجه است، می‌توانید در مورد نحوه مصرف مکمل‌ها از دکتر نرمی استخوان سوالات خود را بپرسید.
نحوه تشخیص نرمی استخوان در سنین مختلف
پزشکان نرمی استخوان در مرحله اول ضمن انجام معاینات فیزیکی معمولا می‌توانند نرمی استخوان را تشخیص دهند. معاینه بیماری نرمی استخوان در ابتدا با اعمال مقدار کمی فشار روی استخوان‌ها و احتمال بروز حساسیت یا درد انجام می‌شود. البته پزشکان جهت ارزیابی و تشخیص دقیق‌تر ممکن است آزمایش‌های خاصی را به شما توصیه کنند. به عنوان مثال جهت اندازه‌گیری میزان سطح کلسیم و فسفات در خون، آزمایش خون را تجویز می‌کنند و برای بررسی تغییر شکل استخوانی تصویربرداری با اشعه ایکس تجویز می‌شود. در موارد بسیار نادری نیز از استخوان نمونه برداری می‌شود، در این کار مقدار بسیار کمی از استخوان برداشته شده و نمونه برای آنالیز به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
انواع راههای نرمی استخوان که باید بدانید:
ممکن است این سوال برای شما ایجاد شده باشد که آیا این بیماری درمان قطعی دارد؟ در پاسخ با این سوال باید بگوییم که خوشبختانه نرمی استخوان درمان قطعی دارد و جای نگرانی نمی‌باشد. حتی اگر برای درمان دیر مراجعه کرده باشید، معالجه این بیماری تا حد زیادی ممکن است.
- در صورتی که کودکتان به کمبود ویتامین D دچار شده است، دکتر ارتوپد کودکان از شما می‌خواهد که او را در طول روز ۱۵ دقیقه در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید و غذاهایی را که سرشار از ویتامین D هستند را به وی بدهید. به عنوان مثال تخم مرغ، شیر، جگر و ماهی غذاهای مناسبی برای تامین بدن ویتامین D بدن هستند.
- برای درمان نرمی استخوان می‌توان از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D نیز استفاده کرد که معمولاً این مکمل‌ها را پزشکان توصیه می‌کنند. می‌توانید در رابطه با نحوه استفاده دوز صحیح آنها سوالات خود را از پزشک بپرسید؛ چرا که میزان دوز صحیح اینگونه مکمل‌ها بسته به شرایط بیمار و سن او ممکن است متفاوت باشد. از طرفی مصرف بیش از اندازه ویتامین D یا کلسیم حتی خطرناک نیز می‌تواند باشد, لذا حتماً قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
- در صورتی که در بدن کودک به دلیل نرمی استخوان ناهنجاری‌های اسکلتی به وجود آمده باشد. پزشکان با بریس‌هایی برای قرارگیری صحیح استخوان این مشکل را برطرف می‌کنند. اگر این ناهنجاری شدیدتر باشد، ممکن است پزشک جراحی‌های اصلاحی را انجام دهد.
- در مورد بیماری نرمی استخوان ارثی نیز معمولاً پزشکان ترکیب از مکمل‌های فسفات و مقادیر زیادی از فرم خاص و ویژه‌ای از ویتامین D را برای بیمار تجویز می‌کنند. در واقع با افزایش سطح ویتامین D، کلسیم و فسفات این اختلال اصلاح می‌شود. اکثر کودکانی که به این نوع نرمی استخوان دچار هستند، با انجام این درمان‌ها معمولاً بعد از یک هفته علائم بهبودی را مشاهده می‌کنند.
[html_block id=”9603″]
درمان نرمی استخوان با داروهای گیاهی
بسیاری از گیاهان سرشار از ویتامین D، کلسیم و فسفات هستند. از آنجایی که ممکن است برخی از افراد با چنین گیاهانی آشنایی نداشته باشند، در اینجا برخی از مهم‌ترین آنها را به شما معرفی می‌کنیم:
~ گیاه دم اسبی: این گیاه سرشار از کلسیم، منیزیم مواد معدنی و پتاسیم است؛ لذا استفاده آن به صورت دمنوش برای بیماری نرمی استخوان و درمان پوکی استخوان فوق العاده سودمند است.
~ گیاه قاصدک: برگ‌ها و ریشه گیاه قاصدک سرشار از ویتامین D و کلسیم بوده و می‌توانید با برگ‌هایش سوپ خوشمزه‌ای را برای کودکتان درست کرده و به او بدهید.
~ گیاه گزنه: گیاه گزنه از گذشته تاکنون برای درمان دردهای اسکلتی رایج بوده است. می‌توانید مقداری آب داغ روی این گیاه ریخته و بعد از چند ساعت، معمولاً بعد از ۴ تا ۸ ساعت عصاره آن را نوشجان کنید.
درمان نرمی استخوان در طب سنتی
متخصصان طب سنتی معتقدند با مصرف روزانه ترکیبات گیاهی، استخوان‌ها تقویت پیدا کرده و با بیماری نرمی استخوان تا حد زیادی مقابله می‌شود.
~ می‌توانید از ترکیب دو قاشق تخم کدو تنبل و دانه کنجد و پنج قاشق کشمش، یک فنجان عسل و ۵ قاشق بذر کتان به عنوان یک ترکیب فوق العاده برای تقویت استخوان‌های خود استفاده کنید. همچنین ترکیب شیرهای گیاهی نظیر شیر سویا و شیر بادام با عسل نیز برای درمان نرمی استخوان مفید است. ضمناً مصرف غذاهای مضر نظیر شکر و سدیم را به حداقل ممکن برسانید و سعی کنید رژیم غذایی خود را پرکلسیم کنید و روزانه چند دقیقه زیر نور آفتاب ورزش کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که کودکتان علائم نرمی استخوان را داشت، بلافاصله به متخصص ارتوپد مراجعه کنید؛ زیرا اگر چنین اختلالی در دوره رشد فرزندتان درمان نشود، امکان دارد در بزرگسالی عوارضی نظیر کوتاه قدی را برای وی داشته باشد. همچنین عدم درمان به موقع بیماری نرمی استخوان ممکن است تغییر شکل دائمی استخوان‌ها را ایجاد کند. لذا اگر فرزندتان با درد استخوان ضعف عضلانی یا تغییر شکل محسوس اسکلتی مواجه شد، موضوع را جدی بگیرید و با پزشک متخصص کودکان صحبت کنید. اگر لازم باشد ایشان شما را به متخصص ارتوپد اطفال ارجاع خواهند داد. اما در پاسخ به این سوال که آیا نرمی استخوان بیماری خطرناکی است باید بگوییم که خیر نگران نباشید، اگر این بیماری به موقع تشخیص و درمان شود خطر چندانی ندارد. در این مقاله ما راجع به نرمی استخوان، علائم، علل ابتلا و نحوه درمان آن صحبت کردیم. امیدواریم توانسته باشیم با بیان این مطالب اطلاعات شما را در این زمینه افزایش دهیم. از اینکه تا پایان در کنار ما بودید، از شما عزیزان سپاسگزاریم.
