عفونت گوش میانی یا اوتیت مدیا چیست؟
اوتیت مدیا به التهاب گوش میانی گفته می شود و به طور علمی به این عفونت “اوتیت مدیا” یاOMاختصار از عبارت انگلیسی Otitis Media) )اطلاق می‌گردد. این بیماری معمولاً توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که مایعات عفونی در پشت پرده گوش تجمع پیدا کنند. عفونت گوش میانی می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به این عارضه هستند. طبق آمارها، از هر شش کودک، پنج نفر در طول سه سال اول زندگی خود حداقل یکبار به عفونت گوش مبتلا می‌شوند. در حقیقت، عفونت گوش میانی یکی از شایع ترین دلایلی است که والدین فرزند خود را به پزشک می برند.
تماس و مشاوره رایگان
فرم زیر را پر کنید ما با شما تماس میگیریم
انواع عفونت گوش میانی و علائم آنها
عفونت گوش میانی به طور کلی به سه نوع مختلف تقسیم می‌شود که هرکدام دارای علائم خاص خود هستند.
-
اوتیت مدیای حاد (AOM)
اوتیت مدیای حاد، شایع‌ترین نوع عفونت گوش میانی است. در این حالت، قسمت‌هایی از گوش میانی آلوده شده و متورم می‌شوند و مایعات در پشت پرده گوش تجمع پیدا می‌کند. این وضعیت موجب درد شدید گوش می‌شود که به آن earache گفته می‌شود. در کودکان ممکن است تب نیز مشاهده شود.
-
اوتیت مدیا همراه با ترشح (OME)
گاهی اوقات پس از طولانی شدن عفونت گوش میانی، مایعات در پشت پرده گوش به دام می‌افتند که منجر به ترشح می‌شود. در این شرایط، کودک ممکن است علائم ظاهری نداشته باشد، اما پزشک با استفاده از اتوسکوپ (دستگاه معاینه گوش) قادر است مایعات پشت پرده گوش و ترشح آن را مشاهده کند.
-
اوتیت مزمن با افیوژن (COME)
اوتیت مزمن با افیوژن زمانی رخ می‌دهد که مایعات برای مدت طولانی در گوش میانی باقی می‌مانند یا حتی مجدداً به آنجا باز می‌گردند، بدون اینکه عفونت جدیدی وجود داشته باشد. این عارضه می‌تواند باعث سختی در مقابله با عفونت‌های جدید و حتی تاثیر منفی بر شنوایی کودک شود.
علائم عفونت گوش میانی در کودکان
بیشتر عفونت‌های گوش میانی در کودکان قبل از آنکه به سن صحبت کردن برسند، رخ می‌دهند. بنابراین، اگر فرزند شما هنوز قادر به بیان درد گوش خود نباشد، علائمی وجود دارند که می‌توانند نشان‌دهنده این مشکل باشند:
– کشیدن یا ضربه زدن به گوش
– عصبانیت و گریه بی‌وقفه
– مشکلات در خوابیدن و بی‌قراری
– تب (به ویژه در نوزادان و کودکان کوچکتر)
– ترشح مایعات از گوش
– مشکلات مربوط به تعادل و حفظ آن
– ناتوانی در شنیدن یا پاسخ دادن به صداهای آرام
علل بروز عفونت گوش میانی در کودکان
عفونت گوش میانی معمولاً توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود و اغلب پس از آنکه کودک به بیماری‌هایی همچون گلودرد، سرماخوردگی یا عفونت تنفسی فوقانی مبتلا می‌شود، آغاز می‌گردد. در صورتی که عفونت تنفسی فوقانی ناشی از باکتری‌ها باشد، این باکتری‌ها می‌توانند به راحتی به گوش میانی انتقال یابند. اگر عفونت تنفسی فوقانی ناشی از ویروس‌ها باشد، ممکن است این باکتری‌ها به‌عنوان یک عفونت ثانویه به گوش میانی منتقل شوند و در نتیجه مایعات در پشت پرده گوش تجمع پیدا کند.
اجزای گوش
گوش انسان از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که عبارتند از: گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی.
- گوش خارجی
گوش خارجی، که به آن “پینا” نیز گفته می‌شود، شامل تمام قسمت‌هایی است که از بیرون قابل مشاهده هستند (حفره و دریچه‌ای که به سمت لاله گوش می‌رود). همچنین کانال گوش که از دهانه گوش شروع شده و تا پرده گوش امتداد می‌یابد، جزو گوش خارجی است. پرده گوش، غشایی است که گوش خارجی را از گوش میانی جدا می‌کند.
- گوش میانی
گوش میانی که مکانی است که اوتیت مدیا در آن رخ می‌دهد، بین پرده گوش و مجرای گوش قرار دارد. در این قسمت سه استخوان ریز به نام‌های چکشی (malleus)، سندانی (incus) و رکابی (stapes) وجود دارند که وظیفه انتقال ارتعاشات صوتی از پرده گوش به گوش داخلی را بر عهده دارند. این استخوان‌ها توسط هوای موجود در گوش میانی احاطه شده‌اند.
- گوش داخلی
گوش داخلی شامل ساختاری به نام “هزارتو” (لابیرنت) است که به ما در حفظ تعادل بدن کمک می‌کند. حلزون گوش نیز بخشی از لابیرنت است که وظیفه دریافت ارتعاشات صوتی و تبدیل آنها به سیگنال‌های الکتریکی را بر عهده دارد. عصب شنوایی این سیگنال‌ها را از حلزون به مغز انتقال می‌دهد.
اجزای دیگر مؤثر در اوتیت مدیا
برخی قسمت‌های دیگر بدن نیز در بروز اوتیت مدیا نقش دارند. یکی از این اجزا “لوله استاش” (شیپور استاش) است که مجرای کوچکی است که گلو را به گوش میانی وصل می‌کند. وظیفه لوله استاش تأمین هوای تازه برای گوش میانی، تخلیه مایعات و حفظ فشار هوا بین بینی و فضای گوش می باشد.
آدنوئیدها یا لوزه‌ها، توده‌های بافتی کوچک هستند که در پشت فضای بینی و بالای گلو قرار دارند. این بافت‌ها نقش حیاتی در سیستم ایمنی بدن دارند و با به دام انداختن باکتری‌های واردشده از دهان و بینی، با عفونت‌ها مبارزه می کنند.
چرا کودکان بیشتر از بزرگسالان به عفونت گوش میانی مبتلا می‌شوند؟
کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به عفونت گوش میانی هستند به دلایل متعددی. لوله استاش در کودکان کوچک تر و افقی تر از بزرگسالان است، به همین دلیل تخلیه مایعات از گوش در شرایط طبیعی برای آنها دشوارتر می‌شود. علاوه بر این، سیستم ایمنی بدن کودکان به طور کامل تکامل نیافته است و این موضوع باعث می‌شود که کودکان در مقابله با عفونت‌ها ضعف بیشتری داشته باشند. همچنین، آدنوئیدها در بعضی مواقع ممکن است باکتری‌ها را در خود نگه دارند که می‌تواند به لوله استاش و گوش میانی منتقل شود و عفونت ایجاد کند.
در نهایت، عفونت گوش میانی در کودکان یک مشکل شایع و نیازمند درمان صحیح است. برای جلوگیری از عوارض ناشی از این بیماری و حفظ سلامت شنوایی کودک، تشخیص و درمان به موقع آن ضروری است.
پزشک چگونه عفونت گوش میانی را تشخیص می دهد؟
برای تشخیص عفونت گوش میانی در کودکان، اولین اقدام پزشک بررسی تاریخچه سلامتی کودک و پرسیدن سوالاتی است که می‌تواند کمک کند تا شرایط بیمار مشخص شود. پزشک معمولاً از والدین می‌پرسد که آیا کودک اخیراً دچار سرماخوردگی یا گلودرد بوده است؟این سوالات می‌تواند نشانه‌هایی از عفونت گوش میانی را آشکار کند.
برای تشخیص دقیق‌تر، ساده‌ترین روش که پزشکان از آن استفاده می‌کنند، استفاده از ابزار روشنایی به نام اتوسکوپ (otoscope) است. با این وسیله، پزشک می‌تواند پرده گوش کودک را مشاهده کرده و اگر پرده گوش قرمز و پر رنگ باشد، نشانگر وجود عفونت خواهد بود. در برخی موارد، پزشک از اتوسکوپ پنوماتیک که هوای فشرده‌ای را به کانال شنوایی می‌فرستد، برای بررسی وجود مایعات پشت پرده گوش استفاده می‌کند. اگر پرده گوش به‌طور طبیعی حرکت کند، نشان‌دهنده‌ی سلامت است، اما در صورت تجمع مایع، حرکت پرده گوش محدود می‌شود.
در شرایطی که پزشک به تشخیص قطعی نرسد، آزمایش تمپانومتری به‌کار می‌رود. این آزمایش با استفاده از اصوات و فشار هوا، انعطاف پذیری پرده گوش را در برابر فشارهای مختلف اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش به کمک یک پلاگ کوچک و نرم انجام می‌شود که به میکروفون و بلندگوی ریز متصل است و تغییرات فشار هوا را در گوش اندازه‌گیری می کند.
درمان عفونت گوش میانی در کودکان
در درمان عفونت گوش میانی (OM)، بسیاری از پزشکان از آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی سیلین استفاده می کنند. این دارو باید برای مدت زمانی بین 7 تا 10 روز مصرف شود. علاوه بر این، پزشک ممکن است داروهای ضد درد غیرنسخه‌ای مانند استامینوفن یا ایبوپروفن و یا قطره گوش تجویز کند تا به کاهش تب و درد کمک کند. در این میان، توجه به این نکته مهم است که از دادن آسپیرین به کودکان خودداری شود، زیرا مصرف آن در صورت تب و علائم مشابه آنفولانزا می تواند خطر ابتلا به سندرم ری را افزایش دهد.
اگر پزشک نتواند تشخیص قطعی عفونت گوش میانی را بدهد و کودک شما دچار درد شدید گوش یا تب نباشد، ممکن است از شما خواسته شود که یک یا دو روز صبر کنید و مشاهده کنید که آیا درد گوش کاهش می‌یابد یا خیر. در این مدت، پزشک وضعیت کودک را پیگیری کرده و در صورت لزوم درمان دارویی را آغاز خواهد کرد.
آکادمی اطفال آمریکا در سال 2013 دستورالعمل‌هایی صادر کرد که طبق آن پزشکان توصیه می‌کنند که در صورتی که تشخیص عفونت گوش میانی در کودکانی که بین 6 ماه تا 2 سال سن دارند، قطعی نباشد، باید وضعیت کودک به‌طور مستمر پیگیری و مشاهده شود. اگر علائم بهبود نیابد یا بعد از 48 تا 72 ساعت از شروع علائم، به‌طور مشهود کاهش نیابد، شروع درمان آنتی بیوتیکی توصیه می شود. در برخی موارد، درد گوش ناشی از عفونت نیست و عفونت‌های گوش ممکن است بدون نیاز به آنتی‌بیوتیک بهبود یابند، بنابراین تجویز آنتی‌بیوتیک باید با دقت و به‌طور منطقی انجام گیرد تا از ایجاد مقاومت باکتریایی جلوگیری شود.
روند بهبودی و زمان لازم برای درمان عفونت گوش میانی
کودک معمولاً پس از چند روز درمان، احساس بهتری خواهد داشت. اگر پس از چند روز بهبودی مشاهده نشد و کودک همچنان بیمار به نظر می‌رسد، بهتر است با پزشک تماس بگیرید. در برخی موارد ممکن است کودک نیاز به تغییر نوع آنتی‌بیوتیک داشته باشد. پس از رفع عفونت، ممکن است مایعاتی در گوش میانی باقی بماند که معمولاً طی 3 تا 6 هفته از بین خواهند رفت.
عواقب باقی ماندن عفونت گوش میانی
اگر عفونت گوش میانی در کودکان باقی بماند، ممکن است عواقب جدی‌تری داشته باشد. برای پیشگیری از بازگشت عفونت، می‌توان برخی عوامل محیطی را محدود کرد که می‌تواند کودک را در معرض خطر قرار دهد، مانند عدم قرار گرفتن در معرض دود سیگار. با این حال، در برخی کودکان ممکن است عفونت گوش میانی حتی تا پنج یا شش بار در سال عود کند.
در چنین شرایطی، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که وضعیت را برای چند ماه تحت نظر بگیرد و بررسی کند که آیا وضعیت بهبود پیدا می‌کند یا خیر. اگر عفونت‌ها بازگشته و درمان‌های آنتی‌بیوتیکی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است درمان‌های جراحی را پیشنهاد دهد. در این جراحی، یک لوله تهویه کوچک در پرده گوش قرار می گیرد که به جریان هوا کمک کرده و از برگشت مایعات به گوش میانی جلوگیری می کند. این لوله‌ها معمولاً شش تا نه ماه در محل خود باقی می مانند و نیاز به پیگیری‌های دوره‌ای دارند.
اگر قرار دادن لوله‌ها نیز از بروز عفونت‌ها جلوگیری نکند، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که آدنوئیدها را بردارد تا از شیوع عفونت به لوله‌های استاش پیشگیری کند. این مداخله‌ها می‌تواند به پیشگیری از عفونت‌های مکرر گوش میانی کمک کند و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشد.
آیا می‌توان از عفونت گوش میانی پیشگیری کرد؟
در حال حاضر، بهترین راه برای جلوگیری از عفونت گوش میانی، کاهش عوامل خطر مرتبط با آن است. در اینجا چند اقدام کلیدی آورده شده است که رعایت آنها می‌تواند خطر ابتلای فرزند شما به این بیماری را به طور چشمگیری کاهش دهد.
- واکسن آنفولانزا
یکی از مؤثرترین راه‌ها برای پیشگیری از عفونت‌های گوش میانی، واکسیناسیون سالانه کودک در برابر آنفولانزا است. توصیه می‌شود که کودک شما هر سال واکسن آنفولانزا را دریافت کند تا از ابتلا به این بیماری جلوگیری شود. علاوه بر آن، واکسیناسیون با واکسن پنوموکوکی کونژوگه 13 والیتی PCV13) )نیز پیشنهاد می‌شود. این واکسن نسبت به نسخه قبلی، یعنی PCV7، در برابر انواع باکتری‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت‌های گوش میانی شوند، حفاظت بیشتری ایجاد می‌کند. اگر فرزند شما پیشتر واکسینه شده است، با پزشک خود مشورت کنید تا راه‌های انتقال به واکسن PCV13 را بررسی کنید.
بر اساس توصیه‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ( CDC)، کودکان زیر 2 سال باید از 2 ماهگی واکسینه شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که کودکانی که واکسینه شده‌اند، نسبت به کودکانی که واکسینه نشده‌اند، کمتر در معرض عفونت گوش قرار دارند. این واکسن به‌ویژه برای کودکان در مهدکودک‌ها بسیار توصیه می‌شود.
- شستن منظم دست‌ها
شستن دست‌ها یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای جلوگیری از گسترش میکروب‌ها و ویروس‌ها است. این کار می‌تواند به فرزند شما در پیشگیری از سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت‌های گوش میانی کمک کند. به‌ویژه در زمان‌هایی که کودک در محیط‌های عمومی قرار دارد یا با دیگران در تماس است، شست‌وشوی دست‌ها را جدی بگیرید.
- دوری از دود سیگار
دود سیگار می‌تواند یکی از عوامل اصلی ابتلا به عفونت‌های گوش در کودکان باشد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که نوزادانی که در معرض دود سیگار قرار دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های گوش قرار دارند. به همین دلیل، باید کودک خود را از محیط‌های دودی دور نگه دارید.
- دوری از تماس با کودکان بیمار
توصیه می‌شود که کودک شما از تماس با کودکان بیمار خودداری کند. به‌ویژه اگر کودکان دیگر علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند، باید از تماس آنها با کودک شما جلوگیری کنید. این اقدام به کاهش خطر ابتلا به عفونت گوش میانی کمک می‌کند.
چه تحقیقاتی در مورد عفونت گوش میانی در حال انجام است؟
محققانی که توسط مؤسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) حمایت می‌شوند، در حال بررسی روش‌های جدید برای بهبود، پیشگیری، تشخیص و درمان عفونت گوش میانی هستند. به‌طور خاص، تلاش‌های تحقیقاتی در این زمینه بر روی چندین موضوع مهم متمرکز است:
پیش بینی خطر ابتلا به عفونت گوش
یکی از چالش‌های اصلی در درمان عفونت‌های گوش میانی، شناسایی کودکانی است که بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. محققان در حال کشف روش‌های جدیدی برای پیش بینی این خطر هستند تا بتوانند پیشگیری‌های مؤثرتری انجام دهند. این تحقیقات می تواند منجر به کشف راهکارهای جدید برای پیشگیری از ابتلا به عفونت گوش میانی شود.
دلایل افزایش ابتلا به عفونت گوش در برخی کودکان
یکی دیگر از سوالات اصلی محققان این است که چرا برخی کودکان بیشتر از دیگران به عفونت‌های گوش مبتلا می‌شوند. این موضوع همچنان نیازمند تحقیق بیشتر است و ممکن است به یافتن عوامل ژنتیکی یا محیطی که به این بیماری دامن می‌زنند، کمک کند.
بیوفیلم‌ها و مقاومت آنتی بیوتیکی
پزشکان همچنین در حال بررسی عواملی هستند که موجب عفونت‌های مکرر گوش می‌شوند. در بسیاری از کودکان مبتلا به عفونت‌های مزمن گوش، مجموعه‌ای از باکتری‌ها به نام “بیوفیلم” شناسایی شده‌اند که در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هستند. درک نحوه مقابله با این بیوفیلم‌ها و کشتن آنها می‌تواند یکی از راه‌های مؤثر در درمان عفونت‌های مزمن گوش باشد و از نیاز به جراحی جلوگیری کند.
تأثیر عفونت‌های گوش بر رشد زبان و گفتار
مطالعات نشان داده‌اند که عفونت‌های مکرر گوش می‌توانند تأثیرات منفی بر رشد گفتار و زبان کودک داشته باشند. محققان در حال مطالعه بیشتر در این زمینه هستند تا بتوانند ارتباط بین عفونت‌های گوش و مشکلات زبانی را بهتر درک کنند.
روش‌های دقیق‌تر تشخیص و درمان
یکی از دیگر زمینه‌های تحقیقاتی، توسعه روش‌های دقیق‌تر برای تشخیص عفونت گوش میانی است. این کار به پزشکان کمک می‌کند تا درمان‌های هدفمندتری برای کودکان مبتلا به عفونت‌های گوش تجویز کنند. علاوه بر این، محققان در حال ارزیابی داروهایی هستند که در حال حاضر برای درمان عفونت گوش استفاده می‌شوند و به دنبال راه‌های جدید و مؤثرتری برای بهبود این داروها هستند.
