فلج مغزی یک اختلال حرکتی است که ناشی از صدمه دیدگی سیستم عصبی در حین بارداری و یا پس از تولد بوده که روی حس انعطاف پذیری و حرکتی عضلات کودک تاثیرگذار میباشد. در واقع فلج مغزی یک اختلال حرکتی مزمن است. این بیماری از دوران کودکی آغاز شده و تا آخر عمر با فرد بیمار خواهد ماند و روی مواردی نظیر انعطاف پذیری عضلات، تعادل، قدرت حرکتی و کنترل اجرای حرکات او تاثیر منفی می‌گذارد. عوامل مختلفی از جمله عفونت‌های مادر در دوران بارداری، مشکلات مربوط به خونرسانی به مغز جنین، صدمات وارد شده به مغز در نوزادی، ژنتیک و… روی بروز این بیماری تاثیرگذار هستند. در مقاله امروز ما می‌خواهیم راجع به علل اصلی بروز این اتفاق و راه‌های درمانی آن توضیحاتی را ارائه دهیم. پس از شما عزیزان دعوت می‌کنیم تا انتها ما را همراهی بفرمایید.
[html_block id=”9603″]
فلج مغزی چیست؟
همانطور که گفتیم این اختلال جزو اختلالات مزمن است که روی وضعیت حرکتی و حفظ تعادل بدن بیمار تاثیر می‌گذارد. فلج مغزی یا CP جزو رایج‌ترین معلولیت‌های حرکتی و ناتوانی‌ها در دوران کودکی محسوب می‌شود و به آن قسمت از مغز صدمه می‌زند که مسئول عملکرد عضلات و کنترل بدن است.
انواع فلج مغزی
این اختلال دارای ۵ نوع اصلی است که شامل مواردی از قبیل فلج مغزی اسپاستیک، فلج مغزی کوادری بلژی، فلج مغزی آتاکسیک، فلج مغزی آتتوئید و فلج مغزی مختلط یا ترکیبی میباشد که در ادامه سعی می‌کنیم در رابطه با هر کدام از آنها توضیحاتی را ارائه دهیم.
_فلج مغزی اسپاستیک: در این نوع فلج مغزی در قسمت‌هایی از مغز آسیب ایجاد می‌شود که مسئول عملکرد عضلات و کنترل حرکات بدن هستند. در واقع در چنین شرایطی عضلات بدن فرد بیمار به طور دائمی اسپاسم و منقبض می‌شود. عوامل مختلفی مانند آسیب‌های ناشی از سکته مغزی، عفونت‌ها، آسیب مادر در دوران بارداری، عوارض جراحی مغزی و… باعث ایجاد چنین اختلالی می‌شود. این نوع فلج مغزی دارای علائمی است که برخی از آنها شامل مواردی از قبیل ضعف در عضلات، اختلال در کنترل‌های حرکتی، مشکل در پویایی و تعادل بدن، محدودیت در محدوده حرکتی مفاصل و اسپاسم و تنگی عضلات است.
_فلج مغزی کوادری بلژی: این نوع فلج مغزی همه چهار عضو اصلی بالا و پایین بدن، یعنی دست‌ها و پاها را درگیر خود می‌کند. در این نوع فلج مغزی عضلات بدن بیمار به شکل وسیعی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و عضلات دچار انقباض و تنگی می‌شوند.
_فلج مغزی آتاکسیک: در این نوع اختلال ناحیه صدمه دیده، مخچه فرد میباشد؛ در نتیجه حرکات غیر قابل پیش‌بینی و ناهماهنگ ایجاد می‌شود و تعادل و کنترل و حرکت بدن بیمار به مراتب کم خواهد شد. اشخاصی که به این نوع فلج مغزی دچار می‌شوند دارای علائمی نظیر ناپایداری تعادل، ناهماهنگی حرکت و مشکلاتی در هماهنگی عضلات و کنترل آنها و حرکت‌های بدون هدف را دارا می‌باشند. افراد مبتلا در زمینه کنترل دقیق و مهار حرکات دست و انگشتان مشکل دارند و ممکن است هنگام نوشتن و فعالیت‌هایی که احتیاج به دقت دارد، با مشکل مواجه گردند.
_فلج مغزی آتتوئید: در این نوع اختلال حرکات بدن فرد بیمار بسیار ناهماهنگ، بی‌قاعده بوده و ناپایدار است. همچنین عضلات بدنش به شکل غیر قابل کنترل و غیر ارادی به انقباض و انبساط دچار می‌گردد. چنین بیمارانی مشکلات زیادی در هماهنگی و کنترل حرکات دست پا و حتی زبان و صورت دارند. از آنجایی که این حرکات اصلاً هماهنگ و پایدار نیستند و امکان دارد به صورت چرخشی لرزشی یا هر حرکت ناخواسته دیگری باشد؛ در نتیجه این بیماران در انجام فعالیت‌های روزمره مانند صحبت کردن، نوشتن، غذا خوردن و یا برقراری تماس چشمی دچار مشکلات زیادی هستند.
_فلج مغزی ترکیبی: این اختلال نیز یکی از ۵ نوع بیماری فلج مغزی است که شانه‌ها و علائم متعددی از ترکیب انواع فلج مغزی در بیمار مشاهده می‌شود؛ یعنی علاوه بر مشکلات حرکتی و از دست دادن تعادل بدن ممکن است دچار مسائلی از قبیل ضعف در عضلات، مشکل در حواس شنوایی، بینایی یا توانایی حرکتی بدن نیز ایجاد گردد.
فلج مغزی در کودکان
بروز این اختلال برای کودکان نشئت گرفته از صدمه به قسمت‌های مغز در زمان تولد یا قبل از تولد یا پس از آنها میباشد که عوامل مختلفی نظیر عفونت‌های مغزی، عوامل ژنتیکی، مشکلاتی که در رشد و تشکیل مغز وجود دارد، مختل شدن خونرسانی به مغز، صدمه ناشی از تروما یا ضربه و… باعث بروز این مشکل می‌شوند که در آن کودک با علائمی نظیر ضعف عضلات و فلج شدن، تنش عضلانی، ناهماهنگی حرکات و عدم کنترل مدیریت حرکات بدن مواجه خواهد شد.
طول عمر کودکان فلج مغزی
یکی از سوالات رایجی که در رابطه با این بیماری پرسیده می‌شود، مربوط به طول عمر کودکان فلج مغزی میباشد؛ خصوصاً والدین عزیزی که فرزندانشان به این مشکل دچار هستند، راجع به این مسئله سوال می‌پرسند. در پاسخ به این سوال باید بگوییم که طول عمر کودکانی که به این اختلال ابتلا پیدا کرده‌اند به عوامل مختلفی نظیر نوع فلج مغزی، شدت آن، مقدار تاثیر صدمه روی مغز و عارضه‌ها و مشکلات بهداشتی همراه با این اختلال مرتبط است. البته روش‌های درمانی و مراقبت‌های بهداشتی نیز می‌تواند روی این مسئله تاثیرگذار باشد. اما به طور کلی بسیاری از کودکانی که به این عارضه مبتلا هستند، می‌توانند به شکل طبیعی و با طول عمر انسان‌های معمولی زندگی خود را ادامه دهند.
[html_block id=”9603″]
فلج مغزی نوزاد
چنین اختلالی در بدن نوزادان به معنی وجود اختلال حرکتی ناشی از صدمه در قسمت‌هایی از مغز در دوران نوزادی میباشد. این صدمه ممکن است در حین زایمان یا قبل و پس از آن اتفاق افتاده باشد. دلایل بروز فلج مغزی در نوزادان نیز عواملی نظیر مشکلات در رشد و تشکیل مغز، صدمات ناشی از ضربه یا تروما، عوامل ژنتیکی، عفونت‌های مغزی، مختل شدن وضعیت خونرسانی به مغز و… میباشد که در چنین شرایطی نوزاد با مشکلات زیادی از قبیل عدم تعادل و هماهنگی حرکتی، عدم کنترل حرکات تنش عضلانی، ضعف در عضلات، فلج شدن، مشکلاتی در توانایی حرکتی پاها و دست‌ها، مشکلاتی در سختی عضلات و ضعف شنوایی و بینایی مواجه می‌گردد.
علائم فلج مغزی
این بیماری علائم و نشانه‌های مختلفی دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیراشاره کرد:
-ایجاد تاخیر در روند رشد و وجود ضعف حرکتی
-ناتوان بودن در نشستن تا ۸ ماهگی و یا راه رفتن تا یک سال و نیمگی
-ضعیف شدن یا شل شدن بیش از اندازه دست‌ها و پاها
-حرکات تند یا ناشیانه و حرکات بی‌قرار
و…
نشانه‌های فلج مغزی در نوزادان نیز به شرح زیر است:
-سفتی ماهیچه‌ها یا مفاصل
-حرکات کنترل نشده پاها و دست
-هماهنگ نبودن اندام‌ها در دست زدن یا گرفتن
-وجود تاخیر در رشد نوزاد یا در راه رفتن او و یا در چهار دست و پا حرکت کردن او
-ایجاد ضعف عضلانی در اندام‌های مختلف نوزاد که منجر به شل شدن دست و پاها یا سنگینی آنها می‌شود.
و…
علائم فلج مغزی در کودکان
کودکان نیز از آسیب‌های مغزی ناشی از فلج مغزی تاثیر می‌پذیرند و دچار مشکلات رشدی و حرکتی خواهند شد. از جمله مهمترین علائم و نشانه‌های فلج مغزی در کودکان می‌توان به مواردی نظیر شل شدگی یا سنگینی دست و پا، ضعف عضلات، حرکات نامنظم، کنترل نشده و یا شلخته به گونه‌ای که گویا این حرکات از کنترل کودک خارج هستند و کاملاً تصادفی رخ می‌دهند.
علائم فلج مغزی در کودک یکساله
نشانه‌های اصلی بروز این اختلال ایجاد مشکل در حرکت و ناهماهنگ بودن حرکات بدن است. همچنین تاخیر در رشد نیز جزو علائم فلج مغزی برای کودکان یکساله محسوب می‌شود. برای مثال زمانی که کودک بعد از یک سال و نیمگی هنوز نتواند راه برود یا هنگام راه رفتن شلی و سنگینی دست و پای او مشهود باشد، جزو علائم فلج مغزی محسوب می‌شود.
[html_block id=”9603″]
علائم فلج مغزی در بزرگسالان
نشانه‌های چنین اختلالی برای افراد بزرگسال بستگی به شدت صدمه، موقعیت آن و محل وقوع مختلف است. اما به طور کلی برخی از اصلی‌ترین علائم فلج مغزی در بزرگسالان عبارت‌اند از:
~ اختلالات حرکتی نظیر لرزش‌های عضلانی، کنترل ناقص حرکت تنش عضلانی و تکرر حرکات ناخواسته
~ اختلالات مربوط به هماهنگی و تعادل در بدن
~ مشکلات زبانی و گفتاری
~ مشکلات حسی نظیر اختلال در احساس لمس، تغییرات در حس درد، درد مزمن و اختلالاتی در احساس تعادل
~ فلج عضلات و کم شدن میزان توانایی حرکت و کنترل و مدیریت این عضلات
علت فلج مغزی
پزشکان معتقدند که این اختلال غالباً به علت مجموعه‌ای از آسیب‌ها و عوامل وارده به مغز و سیستم عصبی مرکزی به وجود می‌آید. در ادامه به فهرستی از مهمترین علت‌های ایجاد فلج مغزی اشاره می‌کنیم:
☆ آسیب به مغز در زمان زایمان: مشکلات مختلفی از جمله مختل شدن وضعیت خونرسانی به مغز، کمبود اکسیژن، جمع شدن غیر صحیح نوزاد در رحم مادر، تروما یا ضربه به گردن و سر نوزاد می‌تواند زمینه ساز بروز بیماری فلج مغزی باشد.
☆ عفونت‌های مغزی: مشکلات مربوط به آبسه نخاعی و آبسه مغزی و عفونت‌هایی نظیر مننژیت که به آن التهاب مغز و نخاع نیز گفته می‌شود، باعث بروز بیماری فلج مغزی خواهد شد.
☆ ضربه و تروما: مواردی مانند سقوط از ارتفاع، تصادف با اتومبیل، ضربه به سر در حوادث ورزشی و صنعتی و هر عامل دیگری که شامل ضربه‌ای شدید باشد، می‌تواند باعث ایجاد بیماری فلج مغزی برای افراد گردد.
☆ عوامل ژنتیکی و ارثی: مواردی مانند دیستونی یا اسپاستیس پاراپژیک از جمله عوامل ارثی و ژنتیکی زمینه ساز بروز مشکل فلج مغزی هستند.
☆ اختلالات متابولیک: مشکلاتی همچون نارسایی‌های کلیه، بیماری‌های متابولیک ژنتیکی، سموم نظیر اعتیاد به مواد مخدر یا الکل، اختلالات هورمونی و برخی از بیماری‌های خود ایمنی می‌توانند باعث بروز بیماری فلج مغزی شوند.
عوامل خطر فلج مغزی
آشنا بودن با عوامل خطری که با فلج مغزی مرتبط است به پدرها و مادرها کمک می‌کند تا بدانند باید به چه مواردی توجه کنند و به چه شکل برای یک بارداری و زایمان ایمن و سالم خود را آماده سازند. فاکتورهایی هستند که ریسک ابتلا به فلج مغزی را در طول دوران بارداری یا بعد از زایمان بالا می‌برد که عبارت‌اند از:
- عفونت‌های دوران بارداری
- کمبود اکسیژن
- ترومای سر
- وزن کم کودک در حین تولد
تشخیص فلج مغزی
در حالت عمومی برای تشخیص فلج مغزی، پزشکان به بررسی نشانه‌ها و علائم بالینی و تاریخچه بیماری توجه می‌کنند؛ اما برای معاینات و تشخیص دقیق‌تر و مشخص کردن دلیل بیماری و شدت آسیب دیدگی، قطعاً از روش‌های تشخیصی پیشرفته‌تری بهره گرفته می‌شود. روش‌های تشخیصی بیماری سی‌پی شامل موارد زیر هستند:
° انجام ام آر آی و سی تی اسکن مغز
° ارزیابی‌های بالینی
° آزمایشات الکتروفیزیولوژیکی نظیر الکترومیوگرافی و سندرومیوگرافی
° آزمایشات بیوشیمیایی و آزمایش خون
° انجام مشاوره‌های تخصصی با پزشکان متخصص عصب، روانشناسی، گفتار درمان، فیزیوتراپیست و سایر تخصص‌های مرتبط
تشخیص فلج مغزی در بارداری
همانطور که در قسمت‌های قبل مشاهده کردید، امکان اینکه فلج مغزی یک مشکل ارثی باشد نیز وجود دارد. پس در صورتی که به هر دلیلی نگران بروز این بیماری برای جنین خود هستید، باید با متخصصان ژنتیک مشورت کنید و اقدامات لازم را پیش از برداری انجام دهید. در چنین شرایطی پزشکان میزان احتمال بروز این مشکل را مورد بررسی قرار داده و دستورالعمل‌ها و نکات مراقبتی را به شما ارائه می‌دهند.
[html_block id=”9603″]
درمان فلج مغزی
جهت درمان این مشکل باید به شدت فلج مغزی، منشا آن، ویژگی‌های فردی، سن و سال شخص بیمار، نیازهای خاص او و… توجه نمود. پزشکان با در نظر گرفتن همه شرایط ذکر شده، انواع و اقسام درمان‌ها را توصیه می‌کنند. به طور کلی درمان فلج مغزی شامل مواردی از قبیل: دارو، جراحی، بریس، گفتار درمانی، کمک‌های مربوط به توانبخشی، فیزیوتراپی و پشتیبانی اجتماعی و روانشناختی است.
- داروهای محرک مغز در فلج مغزی: این داروها به عنوان مکمل فیزیوتراپی و تمرینات حرکتی برای افزایش قدرت و کنترل عضلات محسوب می‌شوند که شامل مواردی مانند دیازپام، بوتولینیوم توکسین به عنوان یک داروی تزریقی و لوودوپا است.
- درمان فلج مغزی با فیزیوتراپی: یکی دیگر از روش‌های اصلی درمان این اختلال، انجام فیزیوتراپی است که طی تمرینات حرکتی و فعالیت‌های جسمی مربوط به آن، تلاش می‌شود تا قدرت و کنترل حرکتی و عضلات ضعیف شده بیمار بهبود پیدا کند. فیزیوتراپی شامل تمرینات استقامتی، تمرینات مربوط به تعادل و تمرکز و کنترل پوستی، تمرینات کارکردی و حرکات تکنیکی و تمریناتی مربوط به امتداد و انعقاد عضلات هستند. معمولاً طی انجام این کارها سعی می‌شود قدرت عضلانی از دست رفته بیماران بازگشته و دردشان کاهش پیدا کند. به طور کلی هدف از انجام فیزیوتراپی بهبود کیفیت زندگی چنین بیمارانی است.
- درمان فلج مغزی با جراحی: در واقع اصلی‌ترین هدف از جراحی در رابطه با فلج مغزی این است که عضلات آسیب دیده، کنترل شده و عملکرد حرکتی بیمار بهبود پیدا کند. نوع جراحی و مدل آن با توجه به نظر پزشک متخصص به شدت و دلیل این اختلال و نقاط ضعف حرکتی و عوامل فردی دیگر بستگی دارد. اگر فلج مغزی به دلیل تروما یا ضربه یا وجود تومور در مغز ایجاد شده باشد، جراحی را جهت برطرف کردن عامل مشکل همچون تخمک گذاری تومور یا خونریزی مغز انجام می‌دهند. گاهی نیز جهت تقویت عضلات ضعیف یا بالا بردن میزان تعادل بیمار، انجام عمل‌های جراحی توصیه می‌شود. به عنوان مثال پزشکان جراحی انتقال عضلات یا ترمیم عضلات آسیب دیده را برای بهبود وضعیت حرکتی و تسهیل عملکردهای بیمار انجام می‌دهند. در مواردی نیز هدف از انجام جراحی، ترمیم عصب‌های آسیب دیده مغزی میباشد.
- درمان جدید فلج مغزی: خوشبختانه در سال‌های اخیر پیشرفت‌ها و پژوهش‌های چشمگیری در زمینه روش‌های درمان اختلال فلج مغزی صورت گرفته است که یکی از روش‌های نوآورانه در رابطه با این موضوع بهره‌گیری از تکنولوژی‌های مبتنی بر مغز و عصب است که شامل این موارد می‌باشند:
♡ استفاده از ایمپلنت‌های عصبی یا تحریک عمقی مغزی به عنوان یک راهکار جدید برای درمان اختلال فلج مغزی
♡ بهره‌گیری از رباتیک‌ها، روبات‌ها و دستگاه‌های رباتیکی برای تقویت و تمرین عضلات ضعیف در اختلال فلج مغزی
♡ استفاده کردن از تکنولوژی‌های مربوط به بارگذاری مغزی مثل ابزارهای بارگذاری مغزی که به کمک آنها از سیگنال‌های مغزی فعالیت‌های حرکتی را تشخیص می‌دهند.
- آب درمانی فلج مغزی: در این نوع درمان با هیدروتراپی و حرکات در آب از خواص فیزیکی این ماده برای افراد مبتلا به فلج مغزی استفاده می‌شود. به عنوان مثال حضور در آب به فرد مبتلا این امکان را می‌دهد که حرکاتی را انجام دهد که انجامشان برای فرد در خشکی امکان‌پذیر نیست. مهمترین مزیت‌های آب درمانی در درمان سی‌پی عبارت‌اند از:
| ایجاد حس لذت و تحرک
| کاهش درد و فشار
| بالا رفتن تعادل و کنترل عضلات
| کم شدن وزن بدن و بار تحمیل شده روی مفاصل و عضلات
- درمان فلج مغزی با هوش مصنوعی: یکی از رویکردهای نوآورانه در درمان فلج مغزی استفاده از هوش مصنوعی و بهره‌گیری از الگوریتم‌ها و سیستم‌های مربوط به آن است که هدف آن، بهبود حرکت و کنترل عضلات افراد مبتلا به فلج مغزی میباشد. بهره‌گیری از سیستم‌های تحلیل حرکت جزو یکی از اصلی‌ترین روش‌های استفاده از هوش مصنوعی در درمان فلج مغزی میباشد. در این سیستم‌ها به کمک الگوریتم‌های یادگیری عمیق و شبکه‌های عصبی، حرکات فرد مبتلا به این بیماری تحلیل می‌شود و ضمن آنالیز و تجزیه و بررسی این حرکات، الگوهای ناهنجار نیز شناخته خواهد شد. بعد از انجام این کار برنامه‌های تمرینی و درمانی ویژه‌ای جهت بهبود حرکت و کنترل عضلات به بیماران ارائه می‌شود.
- درمان فلج مغزی با روش سلول‌های بنیادی: استفاده از این روش برای درمان بیماری سی‌پی جزو روش‌های پیشرفته است. در کشور ما نیز آزمایشات و تحقیقات مربوط به استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان فلج مغزی در حال انجام میباشد. طی این روش از سلول‌های بنیادی بزرگسال یا سلول‌های بنیادی جنین بهره گرفته می‌شود. البته در صورت استفاده از سلول‌های بنیادی جنینی از جنین‌های در حال توسعه آن را دریافت می‌کنند؛ اما اگر از سلول‌های بنیادی بزرگسال استفاده کنند، از نخاع استخراج خواهد شد. با توجه به اینکه سلول‌های بنیادی توانایی تبدیل به سلول‌های مختلف بدن را دارا می‌باشند، قابلیت بازسازی و بهبود بافت‌های صدمه دیده را خواهند داشت.
فلج مغزی خفیف درمان دارد؟
فلج مغزی خفیف در برخی از موارد با انجام تمرینات فیزیکی و فیزیوتراپی قابل درمان میباشد. همچنین روش‌هایی نظیر تحریک الکتریکی عضلات، تحریک عصبی، تحریک مغزی هوش مصنوعی و سلول‌های بنیادی نیز برای درمان فلج مغزی نوع خفیف کاربرد خوبی دارد.
درمان فلج مغزی شدید
درمان چنین اختلالی که غالباً روی حرکت و کنترل عضلات تاثیر شدیدی می‌گذارد، قطعاً با چالش‌های بیشتری نسبت به فلج مغزی خفیف همراه است. در واقع هدف اصلی درمان فلج مغزی شدید این است که عملکرد حرکتی فرد بهبود پیدا کند و او به حداقل استقلال برسد تا بتواند زندگی بهتری را تجربه کند. از جمله روش‌های درمانی فلج مغزی شدید می‌توان به تحریک الکتریکی عضلات، تمرینات توانبخشی شناختی و تحریک الکتریکی عضلات اشاره کرد.
عوارض فلج مغزی
این بیماری قطعاً عارضه‌هایی دارد که کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. این عوارض عبارت‌اند از:
○ ناتوانی ذهنی
○ مشکل حرکتی
○ اختلال بینوایی شنوایی و گفتاری
○ تشنج
○ مشکلات مفصلی
○ تغییر در ستون فقرات
پیشگیری از فلج مغزی
از اصلی‌ترین راه‌های پیشگیری برای این بیماری می‌توان به مواردی از قبیل مراقبت در دوران بارداری، توجه به سلامت قلب و عروق، درمان بیماری‌های مرتبط با سکته مغزی، عفونت‌های مغزی و تشنج اشاره کرد. همچنین بهره‌گیری از تجهیزات حفاظتی در فعالیت‌های ورزشی جهت جلوگیری از آسیب و تروما به سر و رعایت اصول بهداشتی و ایمنی، از جمله راه‌های پیشگیری از فلج مغزی میباشد.
نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
همانطور که گفتیم فلج مغزی یک وضعیت پزشکی است که به علت صدمه به سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهد و منجر به کاهش یا از دست دادن کنترل حرکتی یا عملکرد عضلات فرد بیمار خواهد شد. در این شرایط به دلیل عوامل مختلفی همچون ضربه به سر، عفونت مغزی، سکته مغزی و… رخ می‌دهد. روش‌های درمانی بیماری فلج مغزی شامل مواردی از قبیل تمرینات توانبخشی، تحریک الکتریکی عضلات، فیزیوتراپی و در موارد خاص جراحی میباشد. اصلی‌ترین و مهمترین نکته‌ای که بیماران فلج مغزی با آن مواجه هستند، تجربه و نیازهای منحصر به فرد آنهاست. پس پشتیبانی و درمان چنین افرادی باید توسط تیم چند رشته‌ای از متخصصین پزشکی، فیزیوتراپیست‌ها، گفتار درمان‌ها و سایر تخصص‌های مرتبط ارائه گردد. در ضمن جهت بررسی علائم و نشانه‌های فلج مغزی باید به متخصصان مغز و اعصاب مراجعه نمایید. امکان دارد فرد بیمار در روند درمان علائم این بیماری، به متخصص فیزیوتراپی نیز احتیاج داشته باشد. در این مقاله ما در رابطه با فلج مغزی و همه نکاتی که باید راجع به آن بدانید، صحبت کردیم. امیدواریم توانسته باشیم با بیان این مطالب اطلاعات مفیدی را در اختیار شما دوستان گرامی قرار دهیم. در نهایت از توجه شما عزیزان متشکریم.
