سکته مغزی اتفاقیست که معمولاً ناشی از خونریزی یا انسداد در عروق منتقل کننده خون به مغز می‌باشد. عواملی مانند فشار خون بالا، چاقی، دیابت، سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی در گذشته، استعمال دخانیات، مصرف الکل، استرس و اضطراب بالا، تغذیه نامناسب و… اصلی‌ترین دلایل سکته هستند؛ در نتیجه جهت جلوگیری از بروز چنین اتفاقی باید با همه مواردی که احتمال مبتلا شدن به سکته مغزی را بالا می‌برد، آشنایی کامل داشته باشید. طبق آمار سکته مغزی به عنوان دومین علت مرگ و میر در جهان شناخته شده است و سومین دلیل ناتوانی مردم دنیا نیز همین سکته مغزی می‌باشد. جالب اینجاست که ۸۰ درصد سکته‌های مغزی قابل پیشگیری هستند. پس اگر علت سکته مغزی را بدانیم، می‌توانیم به راحتی در بسیاری از موارد از بروز آن پیشگیری نماییم. از طرفی مراجعه به موقع به متخصصان مغز و اعصاب و بررسی کردن دلایل بروز این بیماری، می‌تواند باعث به وجود آمدن درمان‌های به موقع و موثر شود. در مقاله امروز ما تصمیم داریم در رابطه با علت سکته مغزی و عوامل موثر در بروز آن صحبت کنیم. پس برای کسب اطلاعاتی در این زمینه، لطفاً ما را تا پایان همراهی بفرمایید.
[html_block id=”9603″]
علت انواع سکته مغزی چیست؟
پیش از اینکه با دلایل بروز این بیماری آشنا شویم، بد نیست بدانید که به طور کلی دو نوع سکته مغزی وجود دارد که ما می‌توانیم هر کدام از دلایل آن را به شکل جداگانه نیز مورد بررسی قرار دهیم. نوع اول سکته مغزی که اتفاقا متداول‌ترین نوع نیز هست، سکته مغزی ایسکمیک نام دارد. در واقع حدود ۸۰ درصد از همه سکته‌های مغزی رخ داده از نوع ایسکمیک است که این نوع سکته خود به دو دسته آمبولیک و ترومبوتیک تقسیم می‌شود. دلیل ایجاد سکته ترومبوتیک که رایج‌ترین نوع سکته مغزی ایسکمیک است، به وجود آمدن لخته داخل یک شریان مغزی می‌باشد که نتیجه بروز این اتفاق، انسداد رگ‌ها و مسدود شدن جریان خون می‌باشد. در مقابل آن دلیل اصلی سکته آمبولیک به وجود آمدن یک پلاک یا یک لخته کوچک در یکی از شریان‌هایی است که به قلب یا مغز منتهی می‌شود. وقتی که این پلاک یا لخته به شریان‌های باریک‌تر مغز وارد شود، رگ‌ها مسدود شده و جریان خون به مغز نمی‌رسد؛ در نتیجه سکته ایجاد می‌شود. نوع دوم سکته مغزی، سکته مغزی هموراژیک است که اصلی‌ترین دلیل سکته مغزی موراژیک خونریزی داخل مغزی یا خونریزی زیر عنکبوتیه می‌باشد. خونریزی داخل مغزی معمولاً در بافت مغز رخ می‌دهد و به دلیل فشار خون طولانی مدت ایجاد می‌شود. اما خونریزی زیر عنکبوتیه، بین جمجمه و سطح مغز ایجاد می‌شود و علت شایع آن نیز ناهنجاری شریانی وریدی و یا آنوریسم مغزی است.
عوامل خطر سکته مغزی
همانطور که گفتیم اگرچه سکته مغزی یکی از عوامل شایع مرگ و میر در دنیاست، اما به همان میزان اگر راجع به دلایل آن و فاکتورهای مربوط به این بیماری آشنایی و شناخت داشته باشید، می‌توانید از بروز آن به میزان زیادی جلوگیری کنید. از مهمترین عوامل خطر سکته مغزی می‌توان به مواردی نظیر فشار خون بالا، مصرف غذاهای چرب، بالا رفتن سن، دیابت و… اشاره نمود. وجود چنین علائمی می‌تواند سکته مغزی را تشدید کند. به چنین عوامل خطری عوامل قابل اصلاح نیز می‌گویند؛ زیرا می‌توان با شناخت و تشخیص به موقع هر کدام از آنها کنترلشان نمود.
۱_سیگار کشیدن: مصرف هرگونه ماده مخدری از جمله سیگار، احتمال مبتلا شدن به سکته مغزی را تا حد زیادی بالا می‌برد؛ زیرا نیکوتین باعث افزایش فشار خون شده و کشیدن سیگار موجب جمع شدن چربی در شریان اصلی گردن می‌گردد. از طرفی باعث غلیظ شدن خون شده و پتانسیل لخته شدن آن را بالا می‌برد. حتی اگر در مجاورت افراد سیگاری نیز قرار بگیرید، در معرض اثرات مخرب این ماده هستید.
۲_فشار خون بالا: یکی دیگر از عوامل بروز سکته مغزی فشار خون بالاست. حتی می‌توانیم بگوییم اصلی‌ترین دلیل سکته مغزی همین موضوع است؛ لذا کسانی که سابقه داشتن فشار خون بالا دارند، باید تحت نظر پزشک باشند و از طریق دارو، میزان احتمال بروز سکته مغزی در بدن خود را کم کند. در واقع دلیل اصلی سکته‌های هموراژیک همین فشار خون بالا می‌باشد که باعث ضعیف شدن شریان‌های مغز شده و احتمال پارگی و شکافتن آنها را بالا می‌برد.
۳_دیابت علت سکته مغزی: یکی دیگر از دلایل بروز سکته مغزی دیابت است. کسانی که مبتلا به دیابت هستند، بیشتر از سایرین در معرض اضافه وزن و فشار خون بالا قرار می‌گیرند که هر دو این موارد احتمال ایجاد سکته مغزی را به شدت افزایش می‌دهند. از آنجایی که دیابت روی عروق خونی فرد تاثیر می‌گذارد، خطر بروز سکته را بالا برده و در واقع هنگامی که فرد سکته می‌کند، سطح قند خونش بالا می‌رود؛ در نتیجه مغزش دچار صدمه بیشتری می‌شود.
۴_کلسترول خون بالا: عامل چهارمی که در زمره مهمترین دلایل سکته مغزی محسوب می‌شود، رسوب کلسترول و چربی در رگ‌های خونی است. این عامل علاوه بر اینکه می‌تواند ریسک بیماری‌های قلبی را افزایش دهد، ممکن است احتمال بروز سکته مغزی را نیز بالا ببرد.
۵_بیماری‌های قلبی: هر نوع بیماری که مربوط به قلب باشد، مانند سابقه سکته قلبی و مشکلات عروقی می‌تواند احتمال بروز سکته قلبی را بالا ببرد. به عنوان مثال اختلالات قلبی نظیر فیبریلاسیون دهلیزی و یا دریچه‌های قلب معیوب و ضربان قلب نامنظم علت ۲۵ درصد از سکته‌های مغزی در افراد سالمند هستند. البته رسوبات چربی نیز می‌تواند باعث انسداد شریان‌ها گردد.
۶_اضافه وزن و عدم تحرک کافی: در صورتی که دچار اضافه وزن هستید، این را بدانید که احتمال بروز سکته قلبی برایتان افزایش پیدا می‌کند. پس جهت پیشگیری از بروز چنین اتفاقی سعی کنید در طول روز حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. می‌توانید پیاده‌روی داشته باشید و یا فعالیت‌هایی را که تقویت کننده عضلات هستند، نظیر وزنه‌برداری انجام دهید. با انجام این کارها شانس سلامت عروق مغز خود را افزایش خواهید داد.
۷_مصرف برخی داروها: استفاده از بعضی داروها می‌تواند دلیل بروز سکته‌های مغزی باشد. مثلاً داروهای رقیق کننده خون که غالباً پزشکان آن را برای جلوگیری از لخته شدن خون توصیه می‌کنند، می‌تواند از طریق خونریزی احتمال سکته مغزی را بالا ببرد. همچنین طبق نظر پژوهشگران هورمون درمانی که برای نشانه‌ها و علائم یائسگی مانند گرگرفتگی مورد استفاده واقع می‌شود نیز موجب بالا رفتن احتمال سکته مغزی می‌شود. جالب است بدانید حتی استروژن موجود در قرص‌های ضد بارداری که دوز پایینی نیز دارد، می‌تواند خطر بروز سکته مغزی را به همراه داشته باشد.
۸_سن: شاید برایتان عجیب باشد اگر بدانید حتی نوزادان در رحم مادر نیز احتمال بروز سکته مغزی برایشان وجود دارد؛ بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم که سکته مغزی برای هر کسی در هر سن و سالی ممکن است اتفاق بیفتد. اما این مسئله با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کند، یعنی با بالا رفتن سن از ۵۵ سالگی به بعد هر ۱۰ سال احتمال بروز سکته دو برابر می‌شود.
۹_خانواده و وراثت: دلیل نهم بروز سکته‌های مغزی سابقه خانوادگی و ارثی است. به عنوان مثال در خانواده‌هایی که فشار خون و دیابت شایع است، احتمال بیشتری وجود دارد که افراد به سکته مغزی مبتلا شوند. گاهاً دیده شده است که سکته مغزی یک اختلال ژنتیکی بوده که از طریق آن مسیر رسیدن خون به مغز مسدود می‌شود؛ به همین دلیل نقش خانواده و وراثت در بروز سکته مغزی قابل توجه است.
۱۰_جنسیت: یکی از عوامل افزایش دهنده ریسک بروز سکته مغزی جنسیت است. بر اساس آمار مردان نسبت به زنان هم سن و سال خود بیشتر در معرض سکته مغزی هستند. اما مردان در سنین بالا به این معضل بیشتر دچار می‌شوند؛ لذا احتمال بهبودی آنها کم است و میزان مرگ و میر در آنها بیشتر می‌شود.
۱۱_ نژاد و سکته مغزی: یکی دیگر از عوامل موثر بروز سکته مغزی قومیت و نژاد است. جالب است بدانید بر اساس داده‌های به دست آمده سکته مغزی روی آمریکایی‌های آفریقایی تبار و آمریکایی‌های اسپانیایی تبار غیر سفید پوست بیش از افراد دیگر در ایالات متحده تاثیرگذار بوده است؛ زیرا بیماری سلول داسی شکل که جزو بیماری‌های ژنتیکی بوده و باعث باریک‌تر کردن شریان‌ها مختل کردن جریان خون است، در این قوم و نژادها و در خانواده‌هایشان رایج‌تر است. از این گروه از مردم افرادی که در منطقه مدیترانه خاورمیانه و یا آسیا زندگی می‌کنند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سکته مغزی قرار دارند.
۱۲ مصرف بیش از حد الکل: الکل نیز دقیقاً مانند سیگار می‌تواند یکی از عوامل افزایش دهنده احتمال بروز سکته مغزی باشد؛ زیرا این ماده با بروز مشکلات کبدی و بالا رفتن فشار خون مرتبط است که همه این موارد می‌تواند احتمال بروز سکته مغزی را افزایش دهد.
۱۳_فیبریلاسیون دهلیزی: از دیگر علل احتمالی سکته مغزی ایسکمیک، فیبریلاسیون دهلیزی است که نوعی ضربان قلب نامنظم می‌باشد. در واقع در طی این فرایند لخته‌های خونی در قلب به وجود می‌آید که پس از تجزیه، این لخته‌ها ممکن است سمت مغز بروند و آنجا را مسدود کنند. پزشکان فیبریلاسیون دهلیزی را جزو اصلی‌ترین دلایل سکته مغزی ایسکمیک می‌دانند.
۱۴_سابقه سکته مغزی: بد نیست بدانید که سابقه سکته مغزی حتی اگر یک سکته خفیف مغزی نیز بوده باشد، برای فرد بهبود یافته خطر سکته مغزی مجدد را بالا می‌برد. کسانی که یک بار سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، خیلی بیشتر از دیگران باید تحت نظر پزشک باشند.
۱۵_سایر عوامل خطر سکته مغزی: علاوه بر مواردی که راجع به آنها صحبت کردیم، عوامل دیگری هستند که احتمال بروز سکته مغزی را بالا می‌برند. این عوامل عبارت‌اند از:
اختلالات مرتبط با خواب
هیپر هموسیستنمی
برخی از عفونت‌ها
علت سکته مغزی خفیف
به سکته مغزی خفیف حمله مغزی گذرا یا سکته مغزی تیا نیز گفته می‌شود که دلیل اصلی آن انسداد موقتی عروق کوچکی است که در مغز قرار گرفته‌اند؛ در نتیجه این اتفاق به شکل موقتی جریان خون در منطقه‌ای از مغز کاهش پیدا می‌کند. از جمله اصلی‌ترین دلایل ایجاد سکته مغزی خفیف می‌توان به عواملی نظیر لخته خونی (ترومبوس)، لخته چربی ( آمبولی) و نیز عوامل خطرناک دیگری مانند چاقی، دیابت، فشار خون بالا، مصرف دخانیات، بیماری‌های قلبی عروقی، سابقه سکته قلبی در گذشته و… اشاره نمود.
علت سکته مغزی شدید
دلیل ایجاد سکته‌های مغزی شدید، مسدود شدن کامل یا ناقص یک عروق مغزی مهم می‌باشد. در واقع علت این انسداد نیز شکیل لخته‌های خون در عروق مغزی یا تنگی شدید این عروق است. از جمله دلایل بروز سکته‌های مغزی شدید می‌توان به مواردی مانند پاره شدن عروق مغزی، تنگی عروق مغزی، لخته خونی (ترومبوس) و عواملی مانند سابقه خانوادگی، سن و سال بالا، چاقی، دیابت، فشار خون بالا، حمله قلبی در گذشته، سابقه داشتن سکته مغزی و برخی از بیماری‌های قلبی عروقی اشاره کرد.
علت سکته مغزی در صبح
این عارضه می‌تواند در هر ساعتی از شبانه روز رخ دهد. اما بعضی از افراد بیشتر صبح‌ها در معرض بروز سکته مغزی قرار می‌گیرند. در واقع محققان هنوز دلیل بروز سکته مغزی در صبح را پیدا نکردند، اما عوامل مختلفی هستند که ممکن است در روی این مسئله تاثیرگذار باشند. عواملی نظیر داشتن فعالیت بدنی بیشتر در صبح، تغییراتی در الگوی خواب و بالا رفتن فشار خون هنگام بیدار شدن از خواب و….
علت سکته مغزی در خواب
سکته مغزی در حالت خواب به ندرت رخ می‌دهد. اما در بعضی از موارد خاص در خواب نیز این عارضه به وجود می‌آید که علت‌های احتمالی آن می‌تواند مواردی مانند انسداد عروق مغزی و خوابیدن در وضعیت و موقعیت نامناسب و نیز عوامل خطرزای دیگر نظیر دیابت، فشار خون بالا، چاقی، بیماری‌های قلبی عروقی و… باشد.
علت سکته مغزی و قلبی با هم
عروق قلبی و عروق مغزی از یک دستگاه عروقی یکسان به اسم سیستم عروق کرونری خون را تامین می‌کنند؛ لذا اگر فردی در بدنش عروق قلبی و مغزی آسیب ببینند، این صدمه می‌تواند به شکل همزمان در هر دو منطقه قلب و مغز باعث انسداد جریان خون گردد و سکته مغزی و قلبی به طور همزمان ایجاد شود. علاوه بر مورد عنوان شده مواردی نظیر بیماری عروق کرونری، چاقی، دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی می‌تواند بر هر دو سیستم عروقی مغز و قلب تاثیر منفی گذاشته و ریسک بروز سکته قلبی و مغزی را به شکل همزما
ن بالا ببرد.
علت سکته مغزی در جوانان
همانطور که گفتیم احتمال بروز سکته مغزی برای جوانان نیز وجود دارد که برای این رده سنی مواردی نظیر چاقی، مصرف بیش از حد الکل، سیگار کشیدن، نداشتن فعالیت بدنی، رژیم غذایی ناسالم از جمله مهمترین عوامل بروز سکته می‌باشد. البته نباید از آسیب‌های ناشی از تصادفات رانندگی و ورزش‌های تماسی که ممکن است روی مغز تاثیر بگذارند، صرف نظر کرد؛ زیرا این موارد نیز می‌تواند احتمال بروز سکته مغزی در اکثر جوانان را بالا ببرد.
علت سکته مغزی ناگهانی در جوانان
اصلی‌ترین و مهمترین دلیل سکته مغزی ناگهانی در جوانان، خونریزی مغزی و صدمه به مغز می‌باشد.
علت سکته مغزی در افراد مسن
برای کسانی که بزرگسال هستند، بیشتر مواردی نظیر مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشار خون، دیابت، کلسترول خون، سابقه سکته قلبی، بیماری‌های قلبی عروقی و… باعث بروز سکته مغزی می‌شود. برای افراد مسن مبتلا به این عارضه یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها، مراقبت از بیمار فرد بعد از سکته مغزی در منزل است.
علت سکته مغزی در کودکان
کودکان نیز در معرض ابتلا به سکته مغزی هستند. حتی نوزادان هم ممکن است به چنین عارضه‌ای دچار شوند. به طور کلی برای این گروه از افراد مواردی نظیر اختلالات ژنتیکی، بیماری‌های قلبی مادرزادی، سلول‌های داسی شکل و عفونت‌هایی نظیر آبله مرغان و مننژیت می‌تواند باعث سکته مغزی شود. البته در برخی از موارد نادر به دلیل قطع اکسیژن رسانی به جنین در زمان تولد سکته مغزی برای جنین به وجود می‌آید.
نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
سکته مغزی جزو یکی از عوامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی‌های حرکتی در دنیاست. اما با این حال متخصصان معتقدند که سکته مغزی جزو عارضه‌هایی است که وقوع آن تا حد زیادی به شرایط و سبک زندگی فرد بستگی دارد؛ در نتیجه می‌توان با شناخت دلایل سکته مغزی تا حد بالایی از ایجاد آن پیشگیری کرد. در صورتی که یکی از نزدیکان و اعضای خانواده شما دچار سکته مغزی شده است و یا عوامل خطرزای آن را دارد، بهتر است با فوق تخصص مغز و اعصاب مشورت نمایید.
