سرطان ریه| علت، علائم و درمان آن

ریه‌های انسان‌ها دو اندام اسفنجی شکل است که در دو طرف قفسه سینه قرار گرفته است و زمانی که فرد اکسیژن دریافت می‌کند، ریه‌ها کار دم را انجام می‌دهند و هنگام آزاد کردن دی اکسید کربن، بازدم را انجام خواهند داد. ریه اولین سرطان رایج در مردان است که جزو یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان نیز محسوب خواهد شد. سرطان، ریه‌های فرد را درگیر کرده و بیشتر کسانی که سیگاری هستند، در معرض ابتلا به آن قرار دارند. البته افرادی که هیچ وقت سیگار نکشیده‌اند، نیز خطر ابتلا به سرطان ریه برایشان وجود دارد؛ اما این نوع سرطان بیشتر برای سیگاری‌هاست. حتی می‌توانیم بگوییم خطر مبتلا شدن به سرطان ریه به مدت زمان کشیدن سیگار و تعداد نخ‌های آن نیز بستگی دارد و اگر کسی بعد از چند سال سیگار کشیدن آن را ترک کند، تا حد قابل توجهی شانس ابتلا به سرطان ریه در بدنش کاهش پیدا می‌کند. پس با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله ما سعی داریم در رابطه با این نوع سرطان علت‌ها، علائم و راهکارهای درمانی آن صحبت کنیم. پس لطفاً ما را تا پایان همراهی بفرمایید.

علائم سرطان ریه چیست؟

در مراحل اولیه بروز این بیماری نشانه‌ها و علامت‌های زیادی دیده نمی‌شود و متاسفانه زمانی علائم بروز پیدا می‌کنند که سرطان پیشرفت کرده است. علائم و نشانه‌های سرطان ریه شامل مواردی از قبیل موارد زیر است:

_سرفه‌های جدیدی که از بین نمی‌روند.

_تنگی نفس

_گرفتگی صدا

_درد قفسه سینه

_درد استخوان

_سردرد

_کاهش وزن بدن بدون تلاش

_سرفه کردن خونی حتی به مقدار کم

علل

سیگار را به عنوان اصلی‌ترین عامل اکثر سرطان‌های ریه می‌شناسند که این عامل هم روی افراد سیگاری تاثیرگذار است و هم روی کسانی که در معرض دود سیگار هستند. اما معنای این جمله این نیست که افرادی که سیگاری نیستند یا هرگز در معرض دود سیگار نبوده‌اند، دچار سرطان ریه نمی‌شوند. در برخی از موارد ممکن است سرطان ریه بدون وجود دلیل مشخصی اتفاق بیفتد.

سیگار چطور باعث سرطان ریه می‌شود؟

پزشکان معتقدند که سیگار به سلول‌های ریه صدمه می‌زند و موجب ایجاد سرطان ریه می‌شود. زمانی که فرد دود سیگار را استنشاق می‌کند، این دود سرشار از مواد سرطان زاست؛ لذا پس از استنشاق این دود در بافت ریه بلافاصله تغییراتی آغاز می‌شود. ابتدا ممکن است بدن این توانایی را داشته باشد که صدمه به ریه را ترمیم کند؛ اما هر چقدر که دود مکرری به ریه وارد شود، سلول‌های پوشاننده این اندام به طور فزاینده‌ای مورد صدمه قرار می‌گیرند که با گذشت زمان این صدمه موجب می‌شود تا عملکرد سلول‌ها غیر طبیعی شده و در نهایت خود را به شکل سرطان ظاهر کنند.

انواع سرطان ریه

بر اساس ظاهر سلول‌های سرطانی ریه که زیر میکروسکوپ رویت شده‌اند، پزشکان سرطان ریه را به دو نوع اصلی تقسیم می‌کنند. البته پزشک با توجه به نوع اصلی سرطان، نشانه‌های آن و توده‌های ریوی تصمیمات مورد نظر را اتخاذ می‌کند. دو نوع کلی سرطان ریه شامل موارد زیر هستند:

۱_سرطان ریه سلول کوچک: این نوع سرطان منحصراً برای افراد سیگاری به وفور ایجاد می‌شود.

۲_سرطان ریه سلول غیر کوچک: سرطان ریه سلول غیر کوچک اصطلاحی کلی برای عنوان انواع مختلفی از سرطان ریه می‌باشد که شامل مواردی از قبیل کارسینوم سلول سنگ فرشی، کارسینوم سلول بزرگ و آدنوکارسینوم می‌باشد.

عوامل خطر

برخی از عوامل ممکن است میزان خطر ابتلا به سرطان ریه را بالا ببرند که بعضی از آنها قابل کنترل هستند. به عنوان مثال فرد می‌تواند سیگار را ترک کند؛ اما سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان ریه موضوعی است که قابل کنترل نمی‌باشد. به طور کلی عوامل خطر سرطان ریه شامل موارد زیر هستند:

~ سیگار کشیدن: همانطور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، اصلی‌ترین عامل ابتلا به سرطان ریه کشیدن سیگار است. پس تعداد سیگارهایی که در طول روز کشیده می‌شود، روی بروز این سرطان تاثیرگذار است. بنابراین ترک سیگار در هر سنی، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را به طور چشمگیری کم کند.

~ قرار گرفتن در معرض دود سیگار: حتی اگر خودتان سیگاری نباشید، اما در کنار کسانی که سیگار می‌کشند قرار بگیرید و اصطلاحا در معرض دود سیگار باشید، احتمال بروز سرطان ریه برایتان زیاد می‌شود.

~ سابقه پرتو درمانی: کسانی که به دلیل داشتن انواع دیگر سرطان تحت پرتو درمانی قفسه سینه بوده باشند، خطر ابتلا به سرطان ریه برایشان بالاتر است.

~ قرار گرفتن در معرض گاز رادون: رادون یک نوع گاز است که از تجزیه طبیعی اورانیوم در خاک و آب و سنگ تولید شده و نهایتاً به قسمتی از هوایی که ما آن را تنفس می‌کنیم تبدیل می‌شود. سطوح بالای این گاز که ممکن است در هر جایی از جمله خانه یا ساختمان‌های مختلف اداری تجمع پیدا کند، می‌تواند خطرناک باشد و یکی از عوامل ابتلا به بروز سرطان ریه محسوب گردد.

~ قرار گرفتن در معرض آزبست و سایر مواد سرطان زا: اگر در محل کار خود در معرض مواد ایجاد کننده سرطان زا نظیر نیکل، کروم، آرسنیک یا آزبست قرار گرفته‌اید، باید بدانید که این مواد خطر ابتلا به سرطان ریه را در شما بالا می‌برند، خصوصاً اگر سیگار نیز مصرف کنید.

~ سابقه خانوادگی سرطان ریه: نقش وراثت و سابقه خانوادگی نیز در سرطان ریه تاثیرگذار است؛ لذا کسانی که اعضای خانواده‌شان مبتلا به سرطان ریه هستند، خطر ابتلا به این بیماری را نسبت به سایرین دو برابر بیشتر دارند.

عوارض

سرطان ریه جز سرطان‌هایی است که عارضه‌های زیر را با خود به همراه دارد:

☆ تنگی نفس: کسانی که به سرطان ریه مبتلا شده‌اند، احتمالاً تنگی نفس را تجربه می‌کنند. البته این در شرایطی است که سرطان پیشرفت کرده باشد و باعث انسداد راه‌های هوایی اصلی شده باشد. همچنین این بیماری موجب تجمع مایع در اطراف ریه‌ها شده است؛ لذا ریه فرد مبتلا هنگام استنشاق نمی‌تواند به طور کامل منبسط گردد.

☆ سرطان ریه و سرفه خونی: یکی دیگر از عارضه‌های سرطان ریه، وجود خون در راه‌های هوایی است که باعث ایجاد سرفه‌های خونی یا هموپتیزی می‌شود. در برخی از مواقع این خونریزی‌ها ممکن است شدید باشد؛ اما به طور کلی برای درمان و کنترل خونریزی راه‌هایی وجود دارد.

☆ درد: در صورتی که سرطان ریه پیشرفته باشد به طوری که ضمن درگیر کردن پوشش ریه، نواحی دیگری نظیر استخوان را نیز تحت تاثیر قرار داده باشد، باث به وجود آمدن درد می‌شود که در این شرایط باید فرد پزشک را در جریان قرار دهد؛ زیرا درمان‌های زیادی جهت کنترل درد وجود دارد.

☆ مایع در قفسه سینه( پلورال افیوژن): یکی از عارضه‌های سرطان ریه، جمع شدن مایع در فضای اطراف ریه آسیب دیده در حفره قفسه سینه می‌باشد. البته تجمع مایع در قفسه سینه می‌تواند باعث تنگی نفس شود و درمان‌هایی برای تخلیه مایع قفسه سینه و کاهش خطر وقوع آن وجود دارد.

☆ سرطانی که به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد(متاستاز): یکی دیگر از عارضه‌های سرطان ریه این است که در مراحل پیشرفته آن ممکن است به قسمت‌هایی نظیر استخوان‌ها و مغز سرایت کند.

ضمنا در صورتی که سرطان ریه بدخیم باشد و پیشرفت کند و روی سایر اندام‌ها تاثیر بگذارد، باعث عوارضی نظیر حالت تهوع، درد، سردرد و سایر نشانه‌ها می‌شود؛ یعنی زمانی که این سرطان به خارج از ریه‌ها گسترش پیدا کند، به احتمال کمتری درمان می‌شود. اما برای کاهش علائم این نوع سرطان و کمک به عمر طولانی‌تر، درمان‌هایی وجود دارد.

پیشگیری

پیش از هر چیز باید بدانید که راه مطمئنی جهت پیشگیری از سرطان ریه وجود ندارد. اما مواردی هستند که تا حد زیادی از ابتلای افراد به سرطان ریه جلوگیری می‌کنند.  اصلی‌ترین و محوری‌ترین مسئله آن مربوط به سیگار است.

○ سیگار نکشید: سیگار مهم‌ترین عامل بروز سرطان ریه است. پس اگر تاکنون سیگار نکشیده‌اید، اکیداً توصیه می‌کنیم هرگز این کار را انجام ندهید و با اطرافیان و فرزندان خود نیز در رابطه با سیگار نکشیدن صحبت کنید تا آنها بدانند که این عامل خطر تا چه اندازه روی بروز سرطان ریه تاثیرگذار است. ضمناً توصیه می‌کنیم اگر فرزند نوجوانی دارید، هرچه زودتر در رابطه با خطرات سیگار او را آگاه سازید تا اگر همسالان او وی را به کشیدن سیگار تشویق و ترغیب کردند، بداند که چگونه باید واکنش نشان دهد. در ضمن هرگونه مشکل تنفسی در کودکان را با دکتر ریه کودکان در میان بگذارید.

○ سیگار کشیدن را متوقف کنید: در صورتی که سیگار می‌کشید، همین الان آن را ترک کنید. ترک سیگار در هر شرایطی و در هر سن و سالی می‌تواند میزان خطر ابتلا به سرطان ریه را کم کند. حتی اگر برای سال‌هاست که سیگار می‌کشید، می‌توانید با پزشک خود و به کمک برخی از توصیه‌های پزشکان به راحتی سیگار را ترک کنید. ممکن است در شرایطی، پزشک محصولات جایگزین را نظیر نیکوتین و داروهای حمایتی به شما تجویز کند تا ترک سیگار برایتان راحت‌تر باشد.

○ از قرارگیری در معرض دود سیگار خودداری کنید: اگر با افراد سیگاری زندگی می‌کنید، از آنها بخواهید که یا سیگار کشیدن را ترک کنند یا این کار را در محیط بیرون و خارج از خانه انجام دهند؛ چرا که در معرض افراد سیگاری قرار گرفتن نیز یکی از عوامل بروز سرطان ریه است. ضمناً از ورود به مکان‌هایی که کشیدن سیگار در آنجا آزاد است نظیر کافه‌ها، رستوران‌ها، قهوه‌خانه‌ها و… اجتناب کنید.

○ خانه خود را برای ماده رادون آزمایش کنید: همانطور که در قسمت‌های قبل گفتیم رادون یکی از گازهای مشکل ساز در زمینه بروز سرطان ریه است. پس باید سطح رادون را در منزل خود بررسی کرده تا  خطرات آن در امان بمانید؛ خصوصاً اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که رادون مشکل ساز شناخته شده است، بایستی نسبت به این مسئله حساس‌تر باشید. جهت کسب اطلاعات بیشتری نسبت به نحوه انجام آزمایش رادون در منزل می‌توانید با بخش بهداشت عمومی محلی خودتان تماس بگیرید.

○ از قرارگیری در معرض مواد سرطان‌زا در محل کار خودداری کنید: در صورتی که محل کارتان به گونه‌ای است که ممکن است در معرض مواد سرطان زا قرار داشته باشید، همه اقدامات احتیاطی را برای محافظت از خود هنگام قرار گرفتن در معرض چنین موادی به کار بگیرید. به عنوان مثال اگر جهت محافظت به شما ماسک صورت ارائه می‌شود، همیشه آن را استفاده کنید و توصیه می‌کنیم در چنین شرایطی از پزشکان متخصصان سرطان ریه بپرسید که چه کارهایی را می‌توانید جهت محافظت از خود در محل کار انجام دهید. لازم به ذکر است که افرادی که در چنین مکان‌هایی کار می‌کنند، اگر سیگاری نیز باشند، خطر ابتلا به سرطان ریه برایشان خیلی بیشتر خواهد بود.

○ از یک رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات استفاده کنید: سعی کنید یک رژیم غذایی که سالم و حاوی انواع و اقسام میوه‌ها و سبزیجات تازه است را انتخاب کنید. بهترین گزینه‌های رژیم غذایی منابع حاوی ویتامین‌ها و مواد مغذی هستند. ضمناً توصیه ما این است که از مصرف دوزهای زیاد ویتامینی که به صورت قرص هستند، پرهیز کنید؛ زیرا ممکن است به بدن شما آسیب بزنند. این مسئله را به این دلیل متذکر شدیم که طی تحقیقی که در آن محققان امیدوار بودند با تجویز بتاکاروتن خطر ابتلا به سرطان ریه را در افراد سیگاری کم کنند، در عین ناباوری نتایج نشان داد که در اثر مصرف این مکمل‌ها در واقع خطر ابتلا به سرطان در چنین افرادی بالاتر رفت.

○ بیشتر روزهای هفته ورزش کنید: اگر جزو کسانی هستید که به طور منظم ورزش نمی‌کنید، توصیه می‌کنیم به آرامی و کم کم ورزش کردن را آغاز کنید و سعی کنید بیشتر روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه ورزش داشته باشید. با انجام این کار تا حد زیادی می‌توانید سلامت جسمانی خود را بهبود بخشیده و از خطراتی نظیر ابتلا به سرطان ریه دور بمانید.

تشخیص

♡ آزمایش سرطان ریه در افراد سالم: برای کسانی که در معرض ابتلا به این نوع سرطان هستند، امکان دارد غربالگری سالانه سرطان ریه را به کمک سی تی اسکن با دوز پایین در نظر بگیرند. البته غربالگری سرطان ریه معمولاً برای کسانی که مسن‌تر هستند و سال‌های سال به شدت سیگار استفاده کرده‌اند و یا اینکه در ۱۵ سال اخیر سیگار را ترک کرده‌اند، درخواست داده می‌شود. توصیه می‌کنیم خطر سرطان ریه را با پزشک خود در میان گذاشته که در این شرایط پزشک با توجه به شرایط فیزیکی شما و ترجیحاتتان صمیم می‌گیرد که آیا غربالگری سرطان ریه برایتان مناسب است یا خیر.

♡ آزمایشات تشخیص سرطان ریه: در صورتی که دلیلی وجود داشته باشد که شما تصور کنید ممکن است به این نوع سرطان مبتلا باشید، پزشکان تعدادی آزمایش را جهت جستجوی سلول‌های سرطانی و رد هر بیماری دیگری تجویز می‌کنند که این آزمایشات عبارتند از:

° تست‌های تصویربرداری که طی تصویربرداری با اشعه ایکس از ریه، ممکن است یک ندول یا توده غیر طبیعی نشان داده شود که البته ضایعات کوچک موجود در ریه به کمک سی تی اسکن نیز قابل شناسایی است. این ضایعات ممکن است در اشعه ایکس شناسایی نشوند، اما در سی تی اسکن دیده شوند.

° سیتولوژی خلط که در این آزمایش اگر در بدنت فرد سرفه و تولید خلط وجود داشته باشد؛ با نگاه کردن به این خلط‌ها زیر میکروسکوپ، سلول‌های سرطان ریه احتمالی آشکار می‌شود.

° نمونه برداری از بافت؛ در این روش که موسوم به بیوپسی است، نمونه‌ای از سلول‌های غیر طبیعی برداشت شده و برای بررسی‌های دقیق به آزمایشگاه ارسال می‌شود. پزشکان بیوپسی را به روش‌های مختلفی انجام می‌دهند. به عنوان مثال برونکوسکوپی از جمله روش‌هایی است که طی آن پزشکان به کمک یک لوله با انتهای روشن که از طریق گلو به ریه منتقل می‌شود، قسمت‌های غیرطبیعی ریه را مورد بررسی قرار می‌دهند و یا در روش مدیاستینوکوسکوپی، برشی در پایه گردن فرد ایجاد شده و با ابزارهای جراحی که در پشت استخوان سینه قرار می‌دهند، نمونه‌های بافتی از غدد لنفاوی برداشته خواهد شد. در روش دیگری که موسوم به بیوپسی سوزنی است، پزشک با کمک تصاویر اشعه ایکس و سی تی اسکن، سوزنی را از داخل قفسه سینه برای جمع آوری سلول‌های مشکوک وارد بافت ریه می‌کند. البته نمونه بیوپسی ممکن است از غدد لنفاوی یا هر منطقه‌ای که سرطان در آن گسترش پیدا کرده است، نظیر کبد گرفته شود. در نتیجه پزشکان با آنالیز دقیق سلول‌های سرطانی، در آزمایشگاه نوع سرطان ریه را تشخیص می‌دهند و ویژگی‌های آن را می‌دانند. با توجه به نوع سرطان، ویژگی‌های آن و شرایط بیمار، بهترین درمان را برای وی انتخاب می‌کنند.

♡ آزمایش‌هایی برای تعیین وسعت سرطان: زمانی که سرطان ریه فرد تشخیص داده شود، پزشک جهت تعیین مرحله پیشرفت سرطان اقدام خواهد کرد. در واقع انجام این کار به پزشک و بیمار کمک می‌کند تا بهترین راهکار درمانی را انتخاب کند. این آزمایش‌ها شامل روش‌های تصویربرداری هستند که به پزشکان کمک می‌کند تا شواهدی مبنی بر پیشرفت و گسترش سرطان به خارج از ریه را پیدا کنند. این آزمایش‌ها شامل مواردی همچون ام آر آی، سی تی اسکن، توموگرافی گسیل پوزیترون و اسکن استخوان می‌باشد که البته ممکن است انجام دادن هر آزمایشی، برای افراد مختلف مناسب نباشد؛ لذا پزشکان با توجه به صلاحدید خود و نگاه کردن به وضعیت بیمارشان، اینکه کدام مورد برای بیمار مناسب است را تشخیص داده و تجویز می‌کنند. در رابطه با مراحل سرطان ریه باید بگوییم که پایین‌ترین مرحله آن سرطانی است که فقط محدود به اندام ریه باشد؛ اما زمانی که سرطان پیشرفت کرده باشد و به مراحل ۳ یا ۴ برسد، یعنی اینکه به نقاط دیگر بدن نیز گسترش پیدا کرده است.

درمان سرطان ریه

جهت درمان این بیماری عواملی نظیر سلامت کلی بیمار، نوع سرطان، میزان پیشرفت و مرحله آن و ترجیحات بیمار تاثیرگذار هستند و نهایتاً پزشک و بیمار با همراهی و مشورت یکدیگر در رابطه با انتخاب بهترین گزینه درمانی به توافق می‌رسند. در برخی از مواقع بیمار تصمیم می‌گیرد که تحت درمان قرار نگیرد. به عنوان مثال زمانی که سرطان ریه بدخیم به وجود بیاید، بیمار ممکن است احساس کند عوارض جانبی درمان نسبت به مزایای بالقوه آن بیشتر است؛ لذا از ادامه پیگیری روند درمانی منصرف می‌شود. در این صورت پزشک جهت درمان روی علائم ایجاد کننده سرطان تمرکز کرده و سعی می‌کند از آنها بکاهد. به عنوان مثال اگر فردی در اثر سرطان ریه دچار تنگی نفس یا درد است، پزشکان در این شرایط مراقبت‌های تسکینی را به او پیشنهاد می‌دهند. برخی از گزینه‌های درمانی سرطان ریه عبارت‌اند از رادیوتراپی، دارودرمانی هدفمند، ایمونوتراپی، شیمی درمانی و عمل جراحی

چه زمانی باید به دکتر سرطان ریه مراجعه کرد؟

در صورتی که نشانه‌ها و علائم مداومی در بدن فرد وجود داشته باشد، بهتر است فرد با یک پزشک ریه ملاقات کرده و در این باره صحبت کند. اگر جزو کسانی هستید که سیگار می‌کشید و هنوز موفق به ترک آن نشدید، بهتر است با پزشک متخصص ریه و دستگاه تنفسی صحبت کنید و شروع به ترک سیگار نمایید. حتی پزشکان می‌توانند استراتژی‌هایی را برای ترک سیگار به شما توصیه کنند. در مقاله امروز ما در رابطه با سرطان ریه، علت‌ها، علائم و راه‌های درمانی آن صحبت کردیم. در آخر توصیه می‌کنیم که سیگار را ترک کنید؛ زیرا سیگار عامل اصلی بروز سرطان ریه است. امیدواریم این مطلب برایتان مفید واقع شده باشد. از این که تا پایان در کنار ما بودید، از شما عزیزان سپاسگزاریم.