اگزما در سالمندان چیست؟علائم+تشخیص+انواع و درمان آن!

با پیری، پوست انسان تغییرات متعددی را تجربه می‌کند که می‌تواند به بروز مشکلاتی مانند اگزما منجر شود. اگزما، یکی از رایج‌ترین بیماری‌های پوستی، در میان سالمندان بسیار شایع است و نه تنها باعث ناراحتی جسمی می‌شود بلکه کیفیت زندگی فرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این میان، نقش پرستاران سالمند در مدیریت و مراقبت از این بیماری به‌طور ویژه‌ای اهمیت دارد. پرستاران با استفاده از دانش و تجربه خود می‌توانند به بهبود وضعیت پوست سالمندان کمک کرده و از تشدید علائم اگزما جلوگیری کنند. این مقاله به بررسی اگزما در سالمندان می‌پردازد و نکاتی را برای مدیریت مؤثر این بیماری ارائه می‌دهد.

 

اگزما در سالمندان چیست؟

 

برای پاسخ به پرسش «اگزما چیست؟»، باید گفت که اگزما، به‌ویژه در سالمندان، یکی از بیماری‌های پوستی شایع و نیازمند تشخیص و درمان فوری است. شیوع این بیماری در طول عمر به‌صورت منحنی U شکل در نظر گرفته می‌شود، به این معنی که اگزما عمدتاً کودکان و سالمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. متخصصان بر این باورند که شناسایی اگزما در سالمندان به‌مراتب دشوارتر از دوران کودکی است. این بیماری التهابی، که به نام اگزمای آتوپیک شناخته می‌شود، باعث ایجاد بثورات پوستی دردناک و خارش‌دار می‌شود.

 

اگرچه اگزما معمولاً در سنین کودکی به‌وضوح مشاهده می‌شود و با افزایش سن در کودکان کاهش می‌یابد، اما این بیماری در دوران پیری دوباره به‌ویژه در سالمندان بالای ۷۴ سال ظاهر می‌شود و موجب ناراحتی می‌گردد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، نشان می‌دهد که با وجود شیوع کمتر در جوانان و میانسالان، اگزما در سالمندان دوباره شدت می‌یابد و نیاز به توجه ویژه دارد.

 

تشخیص اگزما در سالمندان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ زیرا علائم این بیماری ممکن است با نشانه‌های سایر اختلالات پوستی مشابهت داشته باشد و به‌این‌ترتیب تشخیص صحیح و به‌موقع آن را به تأخیر بیندازد. این مسئله نشان‌دهنده ضرورت تحقیقات بیشتر و افزایش آگاهی در مورد چگونگی بروز و مدیریت اگزما در دوره‌های مختلف سنی است تا پزشکان و محققان بتوانند به بهبود تشخیص و درمان این بیماری کمک کنند.

 

در تشخیص اگزما، روش‌های آزمایشگاهی و نمونه‌برداری در بیماران سالمند به‌ویژه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در حالی که معمولاً در تشخیص اگزما در کودکان نیازی به نمونه‌برداری نیست، برای سالمندان این آزمایشات ضروری است. دلیل این امر این است که علائم اگزما می‌تواند شباهت زیادی به علائم برخی از انواع سرطان‌های پوستی داشته باشد و بنابراین نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر برای حصول اطمینان از تشخیص صحیح بیماری است.

 

حساسیت تماسی یا درماتیت تماسی نیز در بزرگسالان شایع‌تر از کودکان است و بنابراین سالمندان ممکن است با طیف وسیعی از مشکلات پوستی روبرو شوند. تا زمانی که مشکل پوستی به‌درستی شناسایی نشود، درمان مؤثر آن دشوار خواهد بود. به‌علاوه، یکی از بیماری‌های پوستی نادر که در مناطق گرمسیر شایع است، بیماری ماکولار است که می‌تواند سالمندان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

 

درمان اگزما در سالمندان ممکن است به‌ویژه پیچیده و دشوار باشد. به‌عنوان مثال، استفاده از استروئیدهای موضعی برای درمان اگزما در این گروه سنی ممکن است با مشکلاتی همراه باشد، به‌خصوص اگر علائم بیماری بدتر شود. این وضعیت ممکن است به دلیل آلرژی تماسی به استروئیدها باشد. به همین دلیل، ضروری است که پزشک در درمان اگزما در سالمندان، روش‌های درمانی مختلفی را به‌طور هم‌زمان مدنظر قرار دهد و اطمینان حاصل کند که این روش‌ها تداخلی با یکدیگر نداشته و اثرات منفی متقابل ایجاد نکنند.

نشانه های اگزما در سالمندان

اگزما، که به نام درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود، یک اختلال التهابی پوست است که با مجموعه‌ای از علائم متنوع خود را نشان می‌دهد.

 

خشکی و خارش پوست

یکی از نشانه‌های اصلی اگزما، خشکی و خارش شدید پوست است که اغلب در طول شب به‌ویژه بدتر می‌شود و می‌تواند خواب فرد را مختل کند. این خشکی ممکن است به قدری شدید باشد که باعث ایجاد ناراحتی‌های قابل توجهی شود.

 

بثورات پوستی

اگزما با ظهور لکه‌های قرمز، قهوه‌ای یا خاکستری بر روی پوست همراه است. این لکه‌ها می‌توانند با ضایعاتی برجسته و ریز که ممکن است ترشح داشته باشند، ظاهر شوند و به وضعیت پوست آسیب بزنند.

 

ضخیم شدن و ترک خوردگی پوست

در مراحل پیشرفته‌تر، اگزما می‌تواند منجر به ضخیم شدن و ترک خوردن پوست شود. این تغییرات می‌تواند ظاهری ناهموار و نازیبا به پوست بدهد و همچنین خطر ابتلا به عفونت‌های ثانویه را افزایش دهد.

 

التهاب و تورم

خاراندن مداوم به‌دلیل خارش می‌تواند به التهاب و تورم پوست منجر شود. این التهاب می‌تواند به شدت ناراحت‌کننده باشد و وضعیت کلی پوست را بدتر کند.

 

انواع اگزما رایج در سالمندان

 

اگزما، با انواع مختلفی که می‌تواند بر سالمندان تأثیر بگذارد، به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شود:

 

1. درماتیت آتوپیک

این نوع اگزما که غالباً به‌سادگی “اگزما” نامیده می‌شود، شایع‌ترین شکل آن است. درماتیت آتوپیک معمولاً از دوران کودکی آغاز می‌شود، اما می‌تواند در بزرگسالی نیز خود را نشان دهد. ویژگی‌های بارز این بیماری شامل بثورات پوستی خشک، خارش‌دار و ضخیم است که می‌تواند به طور مداوم فرد را آزار دهد.

 

2. اگزما استئاتیک

معروف به “اگزما دست زمستانی”، اگزما استئاتیک معمولاً در ماه‌های سرد و خشک زمستان تشدید می‌شود. این نوع اگزما با خشکی شدید، ترک‌خوردگی و قرمزی پوست دست‌ها شناخته می‌شود و به ویژه در شرایط آب و هوایی نامساعد بروز می‌کند.

 

3. اگزما واریس

اگزما واریس ناشی از نارسایی وریدی است که به تجمع خون در پاها منجر می‌شود. این نوع اگزما به‌طور معمول در نواحی پایین پاها و مچ پا ظاهر می‌شود و با بثورات پوستی قرمز، خارش‌دار و ضخیم همراه است. علاوه بر این، ممکن است به تورم و زخم‌های پوستی نیز منجر شود.

 

درمان بیماری اگزما در سالمند

خوشبختانه، متخصصان می‌توانند از مجموعه‌ای از روش‌های درمانی برای مدیریت اگزما بهره ببرند. با پیشرفت‌های علمی و تحقیقات جدید، پزشکان قادر خواهند بود تا تفاوت‌های بین اگزمای کودکان و سالمندان را بهتر درک کرده و بر اساس آن رویکردهای درمانی مناسب را انتخاب کنند. در حالی که تشخیص اگزما در سالمندان چالش‌برانگیزتر است، لازم است هر فرد مسن مبتلا به این بیماری به متخصص بهداشت مراجعه کند.

 

اگزما، یک بیماری التهابی پوستی است که می‌تواند در هر سنی بروز کند، اما در سالمندان شیوع بیشتری دارد. اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، روش‌های مختلفی برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مسن وجود دارد. هدف اصلی درمان اگزما تسکین خارش و التهاب پوست است، چرا که خارش مداوم می‌تواند منجر به آسیب بیشتر و افزایش خطر عفونت‌های ثانویه شود. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی متداول برای اگزما در سالمندان اشاره می‌کنیم:

 

مرطوب‌کننده‌ها

استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌های فاقد عطر و ملایم به حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی و خارش کمک می‌کند.

 

داروهای موضعی

پزشکان ممکن است داروهای موضعی شامل کرم‌ها یا پمادهای کورتیکواستروئید، مهارکننده‌های موضعی کالسینئورین، یا پمادهای ضدقارچ را برای کاهش التهاب و قرمزی تجویز کنند.

 

داروهای خوراکی

در موارد شدیدتر، داروهای خوراکی مانند آنتی‌هیستامین‌ها برای تسکین خارش یا آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های پوستی ممکن است تجویز شود.

 

فتوتراپی

این روش درمانی شامل استفاده از نور ماوراء بنفش برای درمان اگزما است.

کمپرس‌های خنک

استفاده از کمپرس‌های خنک و مرطوب می‌تواند به کاهش خارش و التهاب پوست کمک کند.

 

با پیگیری منظم و مشاوره با پزشک، می‌توان به طور مؤثر به مدیریت اگزما و بهبود کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به این بیماری پرداخت.

 

نکات مهم در درمان اگزما در سالمندان

 

برخی مواد و شرایط می‌توانند به عنوان محرک‌هایی برای تشدید اگزما عمل کنند. این عوامل شامل مواد تحریک‌کننده مانند صابون‌ها و شوینده‌های خشن، مو زائد، عفونت‌های پوستی، خشکی و رطوبت کم پوست، گرما، تعریق، استرس‌های روحی و آلرژن‌ها مانند گرد و غبار، گرده، کپک یا برخی مواد غذایی هستند. در اینجا چند نکته کلیدی برای مدیریت این وضعیت ارائه می‌شود:

 

از خاراندن پوست خودداری کنید: گرچه خاراندن ممکن است به‌طور موقت خارش را کاهش دهد، اما در نهایت می‌تواند منجر به التهاب و آسیب بیشتر به پوست شود.

 

اجتناب از صابون‌ها و مواد شوینده معطر: این محصولات می‌توانند پوست را خشک کرده و آن را تحریک کنند. انتخاب صابون‌های ملایم و فاقد عطر بهتر است.

 

استفاده از لباس‌های راحت و مناسب: لباس‌های تنگ و چسبان می‌توانند باعث تعریق و تحریک پوست شوند. به همین دلیل، انتخاب لباس‌های گرم و گشاد توصیه می‌شود.

 

پرهیز از حمام‌های طولانی و داغ: این نوع حمام‌ها می‌توانند موجب خشکی پوست شوند. به جای آن، از حمام‌های کوتاه با آب ولرم استفاده کنید.

 

استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب: برای حفظ رطوبت پوست، استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌های فاقد عطر و ملایم توصیه می‌شود. همچنین، بهره‌برداری از دستگاه‌های مرطوب‌کننده هوا در منزل می‌تواند کمک‌کننده باشد.

 

مدیریت استرس: استرس می‌تواند علائم اگزما را تشدید کند، بنابراین تمرینات آرامش‌بخش و تکنیک‌های کاهش استرس می‌توانند مفید واقع شوند.

 

هرچند اگزما می‌تواند آزاردهنده و خارش‌دار باشد، اما به‌طور کلی یک بیماری قابل کنترل است و نیازی نیست که بیماران، چه جوان و چه پیر، با عوارض آن دست و پنجه نرم کنند. در صورتی که خارش مداوم و آسیب‌های ناشی از خاراندن پوست باعث اختلال در تمرکز و آرامش فرد سالمند شود، لازم است که هرچه زودتر به متخصص پوست مراجعه شود. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به کنترل علائم و جلوگیری از تاثیرات منفی این بیماری بر کیفیت زندگی کمک کند.

عوارض بیماری اگزما در سالمندان

 

بیماری‌های پوستی رایج مانند اگزما و پسوریازیس می‌توانند حتی در افرادی با سیستم ایمنی سالم نیز مشاهده شوند. گاهی اوقات، این بیماری‌های پوستی ممکن است نخستین نشانه‌های نقص ایمنی اولیه باشند و به ارزیابی‌های بالینی یا آزمایشگاهی بیشتر برای شناسایی نقص‌های ایمنی منجر شوند. در حالی که اگزما در سالمندان شایع‌تر است، عموماً عوارض کمتری نسبت به سنین جوان‌تر دارد، اما برخی از عوارض بالقوه اگزما در بزرگسالان مسن شامل موارد زیر است:

 

عفونت‌های پوستی: پوست سالمندان به دلیل نازک و شکننده بودن، بیشتر در معرض عفونت‌ها قرار دارد. خاراندن مداوم می‌تواند زخم‌های کوچکی ایجاد کند که به راحتی محل ورود باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌شود. این عفونت‌ها می‌توانند باعث قرمزی، درد، تورم و ترشح چرک شوند.

 

مشکلات خواب: خارش شدید پوست، به ویژه در شب، می‌تواند خواب را مختل کند. کمبود خواب ناشی از این خارش ممکن است به خستگی، تحریک‌پذیری و مشکلات در تمرکز منجر شود.

 

مشکلات روحی و روانی: علائم اگزما، از جمله خارش و قرمزی پوست، می‌توانند موجب احساس خجالت و اضطراب در افراد مسن شوند. این وضعیت ممکن است به انزوای اجتماعی و افسردگی منجر شود.

 

مشکلات پوستی: در موارد شدید، اگزما می‌تواند باعث ضخیم شدن و ترک خوردن پوست شود. این تغییرات می‌توانند ظاهر پوست را ناخوشایند کرده و حتی حرکت را دشوار کنند.

 

تشدید سایر بیماری‌های پوستی: در سالمندانی که به بیماری‌های پوستی دیگر مانند پسوریازیس یا درماتیت تماسی مبتلا هستند، اگزما می‌تواند علائم این بیماری‌ها را تشدید کند.

 

در نتیجه، توجه دقیق به مدیریت و درمان اگزما در سالمندان برای جلوگیری از این عوارض و حفظ کیفیت زندگی آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.

جلوگیری از اگزما در سالمندان

برای پیشگیری از عوارض اگزما، ضروری است که از خاراندن پوست خودداری کنید. این اقدام نه تنها به کاهش خارش کمک می‌کند، بلکه مانع از آسیب بیشتر به پوست و بروز عفونت‌های ثانویه خواهد شد. استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌های ملایم، به حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی آن کمک شایانی می‌کند. همچنین، پیروی از دستورات پزشک و مصرف داروهای تجویزی، چه به صورت موضعی و چه خوراکی، به کنترل مؤثر علائم اگزما و پیشگیری از عوارض آن کمک می‌کند.

 

پرهیز از محرک‌های پوستی نیز یکی از عوامل کلیدی در مدیریت اگزما است. صابون‌های خشن، مواد شوینده معطر، لباس‌های تنگ و گرم و حمام‌های داغ می‌توانند به تشدید علائم اگزما منجر شوند. کنترل استرس نیز نقشی مهم در مدیریت این بیماری دارد، چرا که استرس می‌تواند علائم اگزما را تشدید کند. به همین دلیل، ملاقات منظم با پزشک برای ارزیابی وضعیت و تنظیم درمان بسیار حائز اهمیت است. این اقدامات به شما کمک می‌کند تا علائم اگزما را تحت کنترل نگه‌دارید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.

 

 

سوالات متداول

 

 چگونه اگزما در سالمندان را مدیریت کنیم؟

 

1. درمان اگزما در سالمندان:

برای درمان اگزما در سالمندان، پیشنهاد می‌شود که به جای استفاده از صابون‌های معمولی، از دوش آب گرم بدون صابون استفاده کنید. بعد از حمام، بهتر است از مرطوب‌کننده‌ها و لوسیون‌های مخصوص برای پوست استفاده کنید تا رطوبت پوست حفظ شود و خشکی کاهش یابد.

 

2. مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر اگزما در سالمندان:

عوامل مختلفی می‌توانند به تشدید اگزما در سالمندان کمک کنند. این عوامل شامل استفاده از صابون‌های خشن، مواد شوینده قوی و شرایط محیطی مانند هوای سرد و خشک است. همچنین، گرد و غبار و تماس با حیوانات خانگی نیز می‌توانند تأثیرات منفی بر سلامت پوست سالمندان داشته باشند.

 

3. آیا ضعف سیستم ایمنی می‌تواند باعث بروز اگزما شود؟

اگرچه ضعف سیستم ایمنی به طور مستقیم باعث بروز اگزما نمی‌شود، اما افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است اولین نشانه‌های آن را به صورت بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس مشاهده کنند.

 

4. چرا احتمال بروز اگزما در سنین بالاتر افزایش می‌یابد؟

با افزایش سن، پوست به طور طبیعی خشک‌تر می‌شود که این امر می‌تواند منجر به زبری، پوسته‌پوسته شدن و خارش شود. این تغییرات طبیعی در پوست سالمندان، احتمال بروز اگزما را افزایش می‌دهد.