پرکاری تیروئید در سالمندان|علت+درمان

پرکاری تیروئید که با عنوان هایپرتییروئیدیسم شناخته می‌شود، از جمله بیماری‌ها و مشکلات جسمی است که ممکن است برای هر فردی از جمله افراد سالمند به وجود بیاید. در واقع همه هورمون‌هایی که از غده تیروئید ترشح می‌شوند، فرایندهای مختلف بدن مثل ساخت پروتئین، تنفس و… را مورد کنترل قرار می‌دهند و اگر سطح این هورمون‌ها به هر دلیلی در بدن بالا رود، تعادل از بین رفته و مشکلات مختلفی در قسمت‌های متفاوت بدن به وجود می‌آید. به عنوان مثال کاهش وزن ناگهانی، استرس و اضطراب، تپش قلب شدید، تعریق غیر طبیعی، اسهال، تحریک پذیری و… از جمله موارد عوارض پرکاری تیروئید می‌باشند. متاسفانه در افراد بالای ۶۰ سال، تیروئید پرکار حدود ۱۵ درصد شایع است. اما نکته قابل تحمل اینجاست که بسیاری از افراد در این سنین علائم و نشانه‌هایی که دقیقاً با این عارضه متضاد است را از خود نشان می‌دهند. مثلاً دچار بی‌اشتهایی، و سستی و رخوت و بی‌تفاوتی، یبوست و افسردگی و… خواهند شد. در مقاله امروز ما تصمیم داریم در رابطه با پرکاری تیروئید در سالمندان و موارد مرتبط با آن صحبت کنیم.

علت به وجود آمدن تیروئید پرکار در سنین بالا

با بالا رفتن سن، ریسک ابتلای فرد به تیروئید پرکار افزایش پیدا می‌کند؛ خصوصاً اگر فرد دچار مشکلاتی نظیر کم خونی و دیابت باشد، بیش از سایرین امکان ابتلا به تیروئید پرکار را دارد. البته نباید از سابقه ابتلای خانوادگی و وراثت نیز در رابطه با این موضوع غافل بود؛ زیرا اگر کسی در خانواده‌اش سابقه ابتلا به چنین بیماری‌هایی وجود داشته باشد، ممکن است در سنین بالا به تیروئید پرکار دچار شود. اصلی‌ترین دلایل به وجود آمدن تیروئید پرکار در سالمندی عبارت‌اند از:

• ندول‌های تیروئیدی یا تیروئید گره‌ای در سالمندان: ندول‌های تیروئیدی توده‌های خوشخیمی هستند که معمولاً سالمندان مبتلا به تیروئید پرکار آن را تجربه می‌کنند که ممکن است سالمندان را با مشکلات مربوط به بلع مواجه کند.
• داروهایی که باعث پرکاری تیروئید در افراد مسن می‌شوند: به طور کلی این را بدانید که پرکاری تیروئید به تدریج بروز پیدا می‌کند و نشانه‌های آن به یکباره خود را نشان نمی‌دهند. در بعضی از موارد ممکن است داروها علت پرکاری تیروئید ناگهانی را توضیح دهند. به عنوان مثال قرص آمیودارون از جمله این موارد است که معمولاً برای ریتم‌های خطرناک قلبی تجویز شده و مقدار زیادی ید را وارد بدن می‌کند و اگر شخص از قبل با بیماری‌های تیروئیدی درگیر باشد، اثر مصرف آن دارو را مشاهده خواهد کرد.
• رژیم غذایی و پرکاری تیروئید در سالمندان: رژیم غذایی سالمندان اهمیت زیادی دارد و باید منابع خوراکی آنها با دقت بیشتری در رژیم غذایی گنجانده شود. بهتر است از مواردی مثل غذاهای دریایی، لبنیات و نمک یددار با دقت بیشتری استفاده شود.

علائم پرکار شدن تیروئید در سالمندان

هورمون‌های تیروئیدی روی قسمت‌های مختلف بدن تاثیرگذار بوده و فعالیت‌ها و فرایندهای بدن را کنترل می‌کنند. در واقع می‌توان گفت هورمون‌های تیروئیدی سرعت بدن را تنظیم خواهند کرد و مسئول کنترل متابولیسم هستند و غذا را به سوخت وساز سلول‌ها تبدیل خواهد کرد؛ در نتیجه اگر سطح هورمون‌های تیروئیدی در خون فرد افزایش پیدا کند، سرعت تمام این فرایندها چند برابر خواهد شد. با این حال شناخت تیروئید پرکار در افراد سالمند از روی نشانه‌ها و علائم کمی دشوار است؛ چرا که ممکن است افراد فقط بخشی از این علائم را نشان دهند. البته در رابطه با افراد سالمند این موضوع پیچیده‌تر می‌باشد. به عنوان مثال ممکن است فردی که به پرکاری تیروئید مبتلاست، نشانه‌های سرعت متابولیسم را داشته باشد؛ اما فرد دیگری کاملاً علائمی برعکس این موضوع را از خود نشان دهد. لذا برای تشخیص این موضوع باید به نظرات تخصصی پزشکان و متخصصان این زمینه اتکا کنید. بارزترین و اصلی‌ترین نشانه‌های پرکاری تیروئید شامل موارد زیر می‌باشند:

_ سندروم روده تحریک پذیر

_ اختلالات مربوط به خواب

_ التهاب قرمزی نازک شدن پوست

_ شکنندگی و نازکی و ریزش موها

_ افزایش غلظت خون

_ خشکی قرمزی و بیرون زدگی چشم

_ گواتر

_ ضعف و میوپاتی عضلانی

_ خارش و کهیر

_ اختلال تمرکز و هوشیاری

_ حساسیت به گرما

_ لاغری شدید

البته بعضی از علائم و نشانه‌ها هستند که در افراد مسن احتمال بروزشان بیشتر است. به عنوان مثال سالمندانی که با پرکاری تیروئید مواجه می‌شوند، همیشه احساس کوفتگی و خستگی دارند و دچار سردردهای تنشی و میگرنی خواهند شد و یا اینکه ممکن است ریتم قلب آنها نامنظم شده و احساس ناراحتی در قفسه سینه خود داشته باشند. ضمناً گزینه‌هایی مثل فشار خون، میل به انزوا، افتادگی پلک، اختلال حواس، تحلیل عضلانی و… از جمله نشانه‌های بارز تیروئید پرکار برای برخی از سالمندان محسوب می‌شود.

تشخیص پرکاری تیروئید در افراد مسن

معمولا جهت تشخیص تیروئید پرکار برای افرادی که بالای ۶۵ سال سن دارند معاینه فیزیکی متخصص غدد، جهت بررسی اندازه غده تیروئید و سایر علائم چشمی و پوستی انجام می‌شود. انجام آزمایش خون نیز برای اندازه‌گیری سطح تیروکسین و هورمون‌های تنظیم کننده عملکرد تیروئید نیز ضروری است. برخی از پزشکان میزان تریگلیسیرید و کلسترول را نیز می‌سنجند؛ چرا که اگر مقادیر این دو مورد در بدن کم باشد، ممکن است نشانگر سرعت بالای سوخت و ساز در بدن باشد. در یک روش دیگر مقداری ید رادیواکتیو را به بدن وارد می‌کنند تا میزان جذب آن در گلو و گردن در چند ساعت پیش رو مورد بررسی کامل قرار بگیرد. اگر تیروئید فرد پرکار باشد، مقدار زیادی از این ماده را جهت تولید هورمون به مصرف می‌رساند. ضمنا انجام سی‌تی‌اسکن یا ام آر آی جهت مشاهده وضعیت هیپوفیز به عنوان غده کنترل کننده تیروئید و یا اسکن و سونوگرافی تیروئید جهت بررسی گره‌دار بودن یا نبودن آن نیز انجام می‌شود.

عوارض پرکاری تیروئید در افراد سالخورده

پرکاری تیروئید قطعاً عوارض مختلفی را روی بدن سالمندان خواهد گذاشت. مثلا روی متابولیسم استخوان‌ها تاثیرگذار خواهد بود و روند جذب کلسیم را با اختلال مواجه می‌کند؛ در نتیجه با گذشت زمان استخوان‌های فرد نرم و شکننده می‌شود. به همین دلیل یکی از مهمترین عوارض تیروئید پرکار خصوصاً برای بانوانی که یائسگی را پشت سر گذاشته‌اند، پوکی استخوان است. البته علاوه بر این مورد تیروئید پرکار عوارض مختلفی را برای سالمندان خواهد داشت که از جمله آن می‌توان به بالا بردن فشار خون و ضربان قلب و ایجاد بی‌نظمی در ریتم تپش‌های قلب اشاره کرد. ضمناً خطر رخ دادن نارسایی قلبی، حمله قلبی، آمبولی شریانی، سکته مغزی، آنفراکتوس و… را افزایش می‌دهد. همچنین پرکاری تیروئید ممکن است منجر به بروز مشکلی به نام طوفان تیروئیدی یا بحران تیروئیدی گردد که جزو مشکلات اورژانسی محسوب شده و علائم آن شامل مواردی نظیر سرگیجه، اسهال، تب و تعریق شدید، تپش قلب بالا، تنگی نفس، کاهش هوشیاری، گیجی و منگی، لرزش و بی‌قراری روانی و حرکتی و… می‌باشد. با ادامه یافتن این شرایط ممکن است فرد به سوی سکته یا کما برود و جانش در معرض تهدید قرار بگیرد.

درمان پرکاری تیروئید

بحث درمان تیروئید در سنین بالا موضوعی نسبتاً چالش برانگیز است؛ چرا که این عارضه موجب ایجاد مشکلات قلبی و عروقی شده و از آنجایی که سالمندان اکثراً با چنین بیماری‌هایی دست و پنجه نرم می‌کنند، لذا تجویز دارو برای آنها کمی سخت است و ممکن است با بیماری‌های دیگرشان تداخل داشته باشد. اما برای خنثی سازی اثرات افزایش هورمون‌های تیروئیدی، از بتابلاکرها استفاده می‌شود. همچنین یکی دیگر از راه‌های معالجه تیروئید پرکار برداشتن تیروئید است، اما این روش نیز ریسک نسبتا بالایی دارد.