رشد حرکتی کودکان از بدو تولد تا ۱۴ ماهگی!

دوران کودکی یکی از مهم‌ترین و تعیین ‌کننده‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد است که از آن به عنوان «دوران طلایی رشد» یاد می‌شود. این دوران به شکل‌گیری بسیاری از مهارت‌ها و توانایی‌های حیاتی کودک می‌انجامد که تاثیرات آن تا بزرگ سالی ادامه خواهد یافت. به طور خاص، رشد حرکتی کودکان در این دوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این مهارت‌ها نه تنها به توسعه فیزیکی کودک کمک می ‌کنند، بلکه در شکل‌گیری اعتماد به نفس و استقلال او نیز نقش بسزایی دارند. در این مقاله، قصد داریم به بررسی مراحل مختلف رشد حرکتی کودکان از بدو تولد تا ۱۴ ماهگی پرداخته و روند تکامل این مهارت‌ها را در این مدت زمان بررسی کنیم.

 مراحل رشد حرکتی کودکان از بدو تولد تا ۱۴ ماهگی

رشد حرکتی کودکان به عوامل متعددی بستگی دارد که می‌توان به ژنتیک، محیط خانواده، وضعیت سلامت در دوران جنینی و پس از تولد اشاره کرد. هر کودک با توجه به شرایط محیطی و وراثتی خود، روند رشد متفاوتی را تجربه می‌کند. برای مثال، ممکن است یک کودک در ۱۲ ماهگی قادر به برداشتن اولین قدم‌های خود باشد، در حالی که کودک دیگری ممکن است این کار را در ۱۶ ماهگی انجام دهد. این تفاوت‌ها طبیعی است و نباید به عنوان تاخیر در رشد در نظر گرفته شوند، مگر اینکه به مدت طولانی ادامه یابند. در این صورت، باید به مشاوره تخصصی در این زمینه توجه کرد. حال، به بررسی مراحل اصلی رشد حرکتی کودکان از بدو تولد تا ۱۴ ماهگی می‌ پردازیم.

 رشد حرکتی از تولد تا سه ماهگی

در ابتدای تولد، نوزاد به طور عمده در خواب است و توان حرکتی بسیار محدودی دارد. در واقع، ماه‌های اول زندگی برای او زمان رشد و تطابق با دنیای جدید است. در این دوران، نوزاد قادر به حرکت دادن انگشتان دست و پا و چرخاندن سر به سمت منابع نور یا اشیاء رنگی است. از پایان یک ماهگی، نوزاد توانایی بیشتری در حرکت سر خود پیدا می‌کند و در حالی که به پشت خوابیده، می‌تواند سر خود را به سمت نور یا اشیاء جلب کند. در این مرحله، نوزاد قادر است سر خود را از سطح زمین بلند کند، هرچند که هنوز برای نگه داشتن آن به تنهایی آماده نیست. تا هفته‌های هشتم یا دهم زندگی، نوزاد مدت بیشتری بیدار می ‌ماند و به اطراف خود با چشم می‌نگرد، در حالی که دست‌ها و پاهایش را حرکت می‌دهد. در ماه سوم، نوزاد قادر به نگه داشتن سر و گردن خود است و حتی می‌ تواند با کمی کمک برای نشستن سر خود را به سمت بالا بیاورد.

 رشد حرکتی در چهار ماهگی

در این سن، کودک دیگر می‌تواند از روی شکم به پهلو بچرخد و حتی به صورت اتفاقی از پهلو به کمر هم غلت بزند. بسیاری از نوزادان به طور طبیعی ابتدا از شکم به پشت غلت می‌زنند، اما پس از مدتی قادر خواهند بود این حرکت را در هر دو جهت انجام دهند. در نتیجه، کودک می‌تواند فضای اتاق را به راحتی با غلت زدن جابجا کند. این مرحله از رشد حرکتی، نشان‌دهنده افزایش توانایی‌های فیزیکی و حرکتی کودک است و مهارت‌های جدیدی برای او به ارمغان می‌آورد.

 رشد حرکتی پنج تا هفت ماهگی

کودک در این مرحله معمولاً قادر است به کمک شما بنشیند، اگرچه ممکن است تعادل کافی برای نشستن مستقل را نداشته باشد و در صورت رها شدن، بیفتد یا کج بنشیند. با نزدیک شدن به شش ماهگی، توانایی‌های حرکتی کودک بیشتر می‌شود و او می‌تواند دستانش را جلوی خود قرار دهد تا از آنها برای حفظ تعادل کمک بگیرد. در این مرحله، کودک می‌آموزد که چگونه به تنهایی از حالت دمر به وضعیت نشسته درآید و دوباره به حالت خوابیده بازگردد. این مهارت‌ها به کودک این امکان را می‌دهند که در آینده به صورت مستقل ‌تر حرکت کند و تعامل بیشتری با دنیای اطراف داشته باشد.

 رشد حرکتی شش تا هشت ماهگی

در این سن، کودک به تدریج تلاش می‌کند تا از حالت خوابیده بر روی شکم به جلو حرکت کند. او به وسیله دستانش سعی می‌کند خود را به جلو بکشد و از این روش برای جابجایی در فضا استفاده کند. این حرکت ممکن است با تلاش‌های اولیه کودک و اندکی تمرین همراه باشد، اما به مرور زمان او قادر خواهد بود این حرکت را به شکلی روان‌تر انجام دهد. علاوه بر این، کودک ممکن است در حالی که بر روی شکم خوابیده است، دست و پاهای خود را از هم باز کرده و به جلو و عقب تاب دهد. این کار به کودک کمک می‌ کند تا بتواند بهتر و سریع ‌تر حرکت کند.

 رشد حرکتی هفت تا ده ماهگی

از حدود هفت ماهگی، کودک توانایی تحمل وزن خود را روی دست‌ها و زانوها پیدا می‌کند و شروع به تاب خوردن به جلو و عقب می‌کند. این حرکت یکی از نشانه‌های مهم آمادگی کودک برای یادگیری چهار دست و پا رفتن است. ممکن است ابتدا کودک تنها دست‌های خود را به جلو دراز کند و تلاش کند حرکت کند، اما در ابتدا قادر به حرکت سریع نخواهد بود. این فرآیند به تدریج به چهار دست و پا رفتن منجر می‌شود.

در این مرحله، برخی از کودکان به محض یادگیری هماهنگی دست‌ها و پاها، ممکن است به سمت عقب حرکت کنند، قبل از اینکه به طور کامل شروع به حرکت به جلو کنند. البته این امر طبیعی است و به معنی اختلال در رشد نیست. همچنین، بعضی از کودکان ممکن است به جای حرکت معمول چهار دست و پا، روش‌های دیگری مانند کشیدن یکی از پاها یا جابه‌جایی به شکلی خاص مانند حرکت خرچنگی را تجربه کنند. این تغییرات در نحوه حرکت کودک، معمولاً جزو مراحل طبیعی رشد حرکتی است.

 رشد حرکتی نه تا دوازده ماهگی

در حدود نه ماهگی، کودک شروع به تلاش برای ایستادن می‌کند. او ممکن است با گرفتن اشیاء اطراف خود مانند مبلمان، خود را به سمت بالا بکشد و به حالت ایستاده درآید. در این مرحله، کودک ممکن است دریابد که با تکیه دادن به دیوار یا مبلمان، می‌تواند تعادل خود را حفظ کند. هرچند این ایستادن در ابتدا ممکن است دشوار باشد، اما کودک کم‌کم یاد می‌گیرد که چگونه به تنهایی بایستد و برای حفظ تعادل خود از اشیاء کمک بگیرد.

نکته مهم این است که کودکی که به حالت ایستاده درآمده است، باید بتواند به راحتی بنشیند و از ارتفاع پایین بیاید. اگر کودک در این مرحله شروع به گریه کرد، والدین باید با خم کردن زانوهای کودک، او را در نشستن مجدد یاری کنند.

پس از اینکه کودک یاد می‌گیرد چگونه بایستد، احتمالاً شروع به گشت‌وگذار در اطراف خود خواهد کرد. او ممکن است دستش را به مبلمان یا دیوار بگیرد و در طول آن‌ها حرکت کند. همچنین اگر دستان او توسط والدین گرفته شود، ممکن است قادر به تاتی‌ تاتی کردن باشد.

 رشد حرکتی دوازده تا چهارده ماهگی

از دوازده ماهگی به بعد، کودک در حال بهبود تعادل خود است. در این دوران، ممکن است کودک بتواند برای چند لحظه از دستان والدین یا مبلمان رها شود و تنها چند قدم بردارد. این گام‌های ابتدایی معمولاً کوتاه و ناپایدار است، اما به زودی کودک قادر خواهد بود به سرعت حرکت کند و شما به سختی قادر خواهید بود که به گرد پای او برسید.

در این مرحله، توجه به کفش کودک اهمیت زیادی دارد. توصیه می‌شود که کودک از کفش‌های منعطف و سبک استفاده کند تا راحتی بیشتری داشته باشد. همچنین در داخل خانه، کودک بهتر است بدون کفش راه برود، زیرا پوشیدن کفش در محیط‌های نرم و خانگی می ‌تواند حرکت کودک را محدود کند. فقط در مواقع خاص، مانند بیرون از خانه یا در محیط‌های سرد، می‌توان از کفش‌های مخصوص استفاده کرد.

 کلام آخر

رشد حرکتی در کودکان فرآیندی منحصر به فرد و متفاوت برای هر کودک است. برخی کودکان ممکن است سریع‌تر از دیگران حرکت کنند، اما این تفاوت در سرعت رشد به معنای مشکلات خاصی نیست. مهم‌ترین نکته این است که والدین به موقع از مراحل مختلف رشد آگاهی داشته باشند و به کودک خود در هر مرحله کمک کنند. توجه به روند رشد حرکتی از بدو تولد تا چهارده ماهگی می‌تواند به جلوگیری از مشکلات احتمالی رشد و به تکامل مهارت‌های حرکتی کودک کمک کند.

والدین عزیز باید بدانند که بازی‌های ساده و روزمره نه تنها برای سرگرمی کودک است بلکه ابزاری برای تقویت مهارت‌های حرکتی کودک نیز به شمار می‌روند. این بازی‌ها و فعالیت‌ها به رشد توانایی‌های حرکتی و تقویت ماهیچه‌ها و تعادل کودک کمک کرده و پایه‌گذار مهارت‌های حرکتی پیشرفته‌تر او در مراحل بعدی زندگی می‌ شوند.