سالخوردگان و افراد پیر معمولاً به دلایل مختلفی دچار ضعف عضلانی، مشکل در ستون فقرات و استخوانهای شکنندهای میشوند که این مسئله موجب عدم تعادل آنها خواهد شد. البته عوامل دیگری نظیر مشکلات عروقی، مصرف همزمان داروها، کاهش قدرت بینایی، تغییرات در سبک زندگی و… میتواند منجر به عدم تعادل آنها گردد. اما یکی از بیشترین و مهمترین عوامل عدم تعادل در سالمندان، سرگیجه است که در ادامه آن را بررسی میکنیم.

دلیل سرگیجه در سالمندان
علل سرگیجه در سالمندان
همانطور که گفتیم سرگیجه جزو یکی از اختلالات شایع در میان سالمندان است و حدود یک چهارم از افراد بالای ۷۲ سال، با این مسئله مواجه میشوند. مهمترین دلایل ایجاد سرگیجه در سالمندان عبارتاند از:
- سیستم دهلیزی( وستیبولار): سیستم دهلیزی بخشی از دستگاه عصبی بدن انسانهاست که موظف به انتقال اطلاعات مربوط به حرکت سر به مغز را بر عهده دارد. زمانی که سر حرکت میکند، این سیستم اطلاعات مربوط به سرعت جهت و وضعیت کلی سر را در اندامهای مختلف به مغز منتقل میکند تا بتواند حرکت بعدی فرد را هماهنگ کرده و در واقع مسیر صحیح حرکت را به او نشان دهد. در صورتی که این سیستم دچار اختلال شود، تعادل فرد به هم خورده و سرگیجه را تجربه میکند.
- سرگیجه وضعیتی حملهای خوش خیمBppV: متداولترین دلیل سرگیجه در سالمندان، سرگیجه وضعیتی حمله خوش خیم است که وقتی به وجود میآید که بلورهای کربنات کلسیم در اندامهای اتولیتیک گوش داخلی از غشای ژلاتینی جدا گردند. در واقع در چنین شرایطی کریستالهای شناوری آزاد شده و ممکن است به اشتباه سلولهای مژکدار را در کانال نیم دایرهای فعال نمایند. لذا هنگام تغییر موقعیت سر یا بدن، فرد احساس سرگیجه کوتاه مدت و غالباً شدیدی را تجربه میکند. بسیاری از افرادی که سرشان را به سمت بالا یا پایین حرکت میدهند و یا در حالت خوابیده قرار گرفتند، علائم این سرگیجه را تجربه خواهند کرد. البته این نوع سرگیجه ظرف مدت یک دقیقه برطرف خواهد شد.
- آسیب ستون فقرات: یکی دیگر از دلایل شایع سرگیجه در سالمندان، آسیب ستون فقرات خصوصاً در ناحیه مهرههای گردنی میباشد. زمانی که فرد به دلیل بالا رفتن سن یا آرتروز گردنش آسیب ببیند، به راحتی نمیتواند حرکت کند و ممکن است پیامهای اشتباهی راجع به موقعیت سر به مغز ارسال کند و نتیجه این اتفاق، اختلاف بین حرکات گردن و سیستم وستیبولار است که این مسئله موجب ایجاد سرگیجه خواهد شد.
- تنظیم غیر طبیعی فشار خون: در افراد سالمند تنظیم غیر طبیعی فشار خون امری نسبتاً رایج است. زمانی که فشار خون فرد پایین رود، ممکن است دچار سرگیجه شود که البته این سرگیجه ظرف مدت چند ثانیه برطرف خواهد شد.
- اضطراب: یکی دیگر از عوامل ایجاد سرگیجه خصوصاً برای سالمندان، استرس و اضطراب است. همانطور که میدانید با بالا رفتن سن، میزان تنشها و اضطرابهای درونی فرد افزایش پیدا میکند؛ در نتیجه خطر سرگیجه را نیز افزایش میدهد. در چنین شرایطی ممکن است فرد سالمند تعادل خود را از دست داده و به زمین بخورد.
- داروها: استفاده از برخی داروها دارای عوارض جانبی برای سالمندان هستند که سرگیجه یکی از این عوارض است. به عنوان مثال داروهای مسدود کننده بتا و مسدود کنندههای کانالهای کلسیم جزو داروهای رایج برای فشار خون هستند که معمولاً برای سالمندان تجویز میشوند. اگر فرد سالمند چند دارو را به شکل همزمان مصرف کند آن هم بدون دستور پزشک، ممکن است دچار مشکلاتی نظیر سرگیجه شود.

دلیل سرگیجه در سالمندان
روشهای پیشگیری از سرگیجه در افراد سالمند
اگرچه ممکن است دوری و اجتناب از همه موارد نام برده شده در قسمت قبل برای سالمندان امکانپذیر نباشد، اما جهت جلوگیری از سرگیجه ناگهانی میتوان راهکارهایی را به کار برد که برخی از مهمترین آنها عبارت است از:
| سالمندان عزیز توجه کنند که نباید به شکل ناگهانی موقعیت سر و بدن خود را تغییر دهند. به عنوان مثال زمانی که در رختخواب هستند، نباید بلافاصله از رختخواب بلند شوند. ابتدا باید روی تخت به مدت دو دقیقه بنشیند، سپس با اطمینان کامل از روی تخت بلند شوند.
| مراقبین و پرستاران سالمندان دقت داشته باشند که مصرف مایعات و آب میتواند از بروز سرگیجه جلوگیری کند. پس همیشه مقدار زیادی آب و مایعات مفید در دسترس افراد سالمند قرار دهید.
| کسانی که دچار سرگیجه میشوند، حتماً مکان امنی را برای نشستن یا ایستادن در نظر داشته باشند یا در صورت بروز چنین اتفاقی، سریعاً دراز بکشند. پس این نکته را نیز همیشه در نظر بگیرید.
| در صورتی که سالمندی در اثر سرگیجه به زمین خورد، باید به کمک مراقبین یا پرستاران خود به پزشک مراجعه کند؛ چرا که ممکن است ضربه یا صدماتی به سر یا بدن او وارد شده باشد که در صورت عدم توجه، مسائل و مشکلات جدی را به وجود بیاورد.

دلیل سرگیجه در سالمندان
درمان سرگیجه در سالمندان
درمان سرگیجه بسته به علت به وجود آمدن آن تا حدودی متفاوت است؛ اما یکی از بهترین گزینهها برای درمان این مشکل، توانبخشی دهلیزی است که این درمان مبتنی بر شواهدی است که از تمرینات حرکتی جهت کاهش علائم سرگیجه و بهبود تعادل بدن استفاده میکند و نهایتاً باعث بهتر شدن وضعیت فرد و افزایش تعادل وی خواهد شد. سرگیجه وضعیتی حملهای خوشخیم که جزو رایجترین دلایل سرگیجه در سالمندان است، به این روش درمانی خیلی خوب پاسخ میدهد. ضمناً این روش درمانی برای بیمارانی که با محدودیت تحرک در ستون فقرات و سرگیجه همزمان مواجه هستند، کمک کننده است و از تکنیکهای مختلفی برای برطرف کردن علائم سرگیجه استفاده میکند.

دلیل سرگیجه در سالمندان
آیا داروها میتوانند سرگیجه را در افراد سالمند بهبود دهند؟
در اکثر مواقع زمانی که سرگیجه و علائم آن با ستون فقرات گردنی یا سیستم دهلیزی همراه باشد، دارویی برای برطرف کردن آن وجود ندارد و نمیتوان شدت یا مدت زمان سرگیجه را کاست. اما میتوان از داروهای سردرد، تهوع، اسپاسم عضلات گردن و ستون فقرات و… برای کاهش تاثیر منفی سرگیجه روی بدن سالمندان کمک گرفت که توصیه میکنیم به هیچ وجه به صورت خودسرانه دارویی را برای سالمندان عزیز استفاده نکنید و اگر تصمیم به استفاده از داروی خاصی داشتید، حتماً از قبل با پزشک مشورت کنید؛ زیرا پزشکان با در نظر گرفتن شرایط سالمندان و بررسی وضعیت فیزیکی آنها، بهترین داروها را تجویز میکنند.

دلیل سرگیجه در سالمندان
آیا بروز سرگیجه در زنان سالمند بیشتر از مردان سالمند است؟
به طور کلی بر اساس آمار و گزارشات به دست آمده، خانمها بیش از آقایان در معرض علائم سرگیجه هستند. البته چندین دلیل بالقوه برای این موضوع وجود دارد. اولین دلیل آن این است که معمولاً استرس و اضطراب و سایر اختلالات بهداشت روانی در خانمها شیوع بیشتری دارد؛ در نتیجه آنها بیشتر به اختلالات اضطرابی مبتلا میشوند و سرگیجه نیز جزو عوارضی است که در اثر اضطراب به وجود میآید. ضمناً خانمها بیش از آقایان به میگرن مبتلا میشوند و میگرن دهلیزی نیز نوعی میگرن است که با سرگیجه همراه است. البته این نوع میگرن ممکن است حتی بدون سردرد نیز رخ دهد و فقط سرگیجه را به همراه داشته باشد. به طور کلی رایجترین و متداولترین علت سرگیجه در افراد سالمند چه خانم و چه آقا، اختلال در گوش و ستون فقرات است. ضمناً متاسفانه سالمندان بیش از سایر افراد هنگام سرگیجه، احتمال زمین خوردن را تجربه میکنند؛ لذا ممکن است بر اثر همین اتفاق، مشکلات دیگری نیز برایشان پیش بیاید. پس این موضوع را جدی بگیرید و در رابطه با وضعیت جسمی و روحی سالمند مورد نظر، همیشه با پزشک مشورت و گفتگو کنید.
سرگیجه در سالمندان حقیقتاً مسألهای جدی است. آیا بررسی علل سرگیجه در زنان مسن نشان میدهد که این مشکل در آنها بیشتر است؟
به عنوان فردی که در حوزه پزشکی فعالیت میکنم، میخواستم بپرسم دلایل سرگیجه در سالمندان چیست و آیا میتوان آن را به داروها نسبت داد؟
ایا درمان خانگی سرگیجه گردنی در سالمندان مؤثر است؟ واقعاً میخواهم نکات کلیدی این موضوع را بدانم.
سرگیجه در سالمندان و اثر آن بر روی کیفیت زندگی آنان، واقعاً جای نگرانی دارد. آیا راهکارهایی برای درمان سرگیجه در سالمندان وجود دارد؟
چقدر به علت سرگیجه در مردان مسن توجه شده است؟ آیا برای این گروه سنی هم راهکارهای درمانی خاصی وجود دارد؟
سرگیجه در سالمندان یکی از معضلات جدی است. آیا میتوانید در مورد علت سرگیجه در سالمندان بیشتر توضیح دهید؟
از آنجایی که سرگیجه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، چگونه میتوان مطمئن شد که علت سرگیجه در سالمندان چیست؟
من همیشه نگران مشکلات سلامتی والدینم هستم. آیا میتوانید در مورد درمان خانگی سرگیجه سالمندان مسائلی مطرح کنید؟
واقعا علت سرگیجه در زنان مسن چه میتواند باشد؟ آیا این مسأله به تغذیه و سبک زندگی آنها ارتباط دارد؟
آیا با مصرف مایعات میتوان از بروز سرگیجه در سالمندان جلوگیری کرد؟ چه روشهای دیگری برای پیشگیری از سرگیجه وجود دارد؟