نیاز سالمندان به ویتامینها و مواد معدنی
تحقیقات بهطور قاطع نشان دادهاند که کمبود تغذیه میتواند نقش بسزایی در پیشرفت بیماریهای مزمن داشته باشد. اصلاح رژیم غذایی میتواند به بهبود سلامت عمومی کمک کند، زیرا عوامل تغذیهای بهطور مستقیم با بروز بیماریها ارتباط دارند. بهویژه برای سالمندان، تغذیه مناسب اهمیت ویژهای دارد، چرا که این گروه سنی بیشتر در معرض کمبودهای تغذیهای قرار دارد.در ادامه مکمل های غذایی مورد نیاز سالمندان بیشتر با شما گفتگو میکنیم.
پیری با تغییرات فیزیولوژیکی طبیعی همراه است که بر نیازهای تغذیهای افراد تأثیر میگذارد. این تغییرات با سرعتهای متفاوتی در افراد مختلف رخ میدهد و شامل عواملی نظیر تغییرات در حس چشایی، مشکلات بلع، مصرف دارو و کاهش اشتها میشود. این چالشها باعث میشود که سالمندان برای تأمین نیازهای تغذیهای خود با دشواری مواجه شوند. هرچند نیازهای انرژی سالمندان کاهش یافته است، اما نیاز به ریزمغذیها همچنان بالا باقی میماند، که بر اهمیت انتخاب مواد غذایی غنی از مواد مغذی تأکید میکند.
برخی از زیرگروههای سالمندان نیاز به توجه ویژه دارند. بهویژه، افراد بستری در بیمارستانها و خانههای سالمندان یا کسانی که با بیماریهای مزمن دست و پنجه نرم میکنند، بیشتر از سایرین در معرض سوءتغذیه قرار دارند. تحقیقات نشان میدهد که 66.2 درصد از سالمندانی که اخیراً در بیمارستان بستری شدهاند، در معرض سوءتغذیه یا دچار سوءتغذیه هستند.
زنان مسن نیز نیاز به مراقبت ویژه دارند. با توجه به طول عمر بیشتر آنها، نیازهای تغذیهایشان به دقت باید مورد بررسی قرار گیرد، چرا که آنها بیشتر از سایرین در معرض بیماریهای مرتبط با تغذیه هستند. در میان ریزمغذیها، ویتامینهای B12، A، C، D، آهن و روی برای زنان مسن بهویژه مهم هستند. برای برخی از سالمندان، مصرف مکملهای مولتیویتامین روزانه ضروری است تا نیازهای تغذیهای برآورده شده و سطح انرژی بهبود یابد.
مکمل های غذایی مورد نیاز سالمندان
-
ویتامین B12
ویتامین B-12 برای زنان مسن (بالای 60 سال) و بسیار مسن (بالای 80 سال) اهمیت ویژهای دارد، چرا که با افزایش سن، مصرف غذاهای حاوی این ویتامین کاهش مییابد. در این سنین، فراهمی زیستی ویتامین B-12 که به پروتئین متصل است، به طور چشمگیری کاهش مییابد. یکی از مشکلات عمده این است که با افزایش سن، توانایی بدن در جداسازی ویتامین از پروتئین حامل آن کاهش مییابد.
گاستریت آتروفیک، که در 40 تا 50 درصد افراد بالای 80 سال شایع است، بهطور قابل توجهی بر انتقال و آزادسازی ویتامین B-12 تأثیر میگذارد. این وضعیت مانع از تولید کافی اسید معده برای هضم غذاهای غنی از ویتامین B-12 میشود. همچنین، پروتئینهای حیوانی که منبع اصلی این ویتامین هستند، معمولاً گران، جویدن آنها دشوار و مرتبط با افزایش چربی خون هستند.
علاوه بر این، رشد بیش از حد باکتریها در روده نیز میتواند به کاهش فراهمی زیستی ویتامین B-12 منجر شود، زیرا این باکتریها ممکن است به ویتامین متصل شده و از جذب آن جلوگیری کنند. این مشکل معمولاً با مصرف آنتیبیوتیک قابل درمان است.
برای تأمین نیاز به ویتامین B-12 که از طریق رژیم غذایی به میزان کافی دریافت نمیشود، استفاده از مکملهای حاوی این ویتامین توصیه میشود. با این حال، حتی با وجود مکملها، فراهمی زیستی ویتامین B-12 هنوز ممکن است محدود باشد. بنابراین، برای بزرگسالان مسن، مصرف غذاهای غنیشده با ویتامین B-12 یا مکملهای ویژه این ویتامین به شدت توصیه میشود.
مکمل های غذایی مورد نیاز سالمندان
-
ویتامین آ
ویتامین A نقشهای متعددی در حفظ سلامت بدن ایفا میکند. این ویتامین برای حفظ بینایی طبیعی، تمایز سلولی، عملکرد بهینه سیستم ایمنی و تنظیم بیان ژنتیکی حیاتی است. توصیههای کنونی برای مصرف ویتامین A در میان سالمندان نسبت به مقادیر قبلی RDA (میزان مورد نیاز روزانه) کاهش یافته است. در حال حاضر، مقدار پیشنهادی 700 میکروگرم معادل فعالیت رتینول (RAEs) برای زنان و 900 میکروگرم RAE برای مردان است.
برخی از محققان پیشنهاد میکنند که این مقادیر ممکن است بیش از حد بالا باشد، چرا که در بسیاری از سالمندان، مصرف ویتامین A پایینتر از مقادیر توصیه شده است اما سطح این ویتامین در بدن آنها هنوز در محدوده طبیعی باقی میماند.
کمبود ویتامین A در سالمندان نادر است، چرا که این ویتامین بهراحتی از طریق غذاها و مکملهای غذایی تأمین میشود. با این حال، با افزایش سن، جذب ویتامین A ممکن است دچار تغییراتی شود و مصرف مکملهای با دوز بالا ممکن است خطر مسمومیت را افزایش دهد. عملکرد ضعیف کبد، به ویژه در سالمندانی که بهطور منظم از مکملها یا غذاهای غنیشده با ویتامین A استفاده میکنند، میتواند به این خطر افزوده شود.
یکی از پیامدهای بالقوه مصرف زیاد ویتامین A، افزایش خطر شکستگی استخوان است. ویتامین A میتواند بر عملکرد ویتامین D و جذب کلسیم تأثیر منفی بگذارد و مصرف طولانیمدت آن ممکن است مشکلات جدی برای سلامت استخوان ایجاد کند.
پیشنهاد میشود که برای دریافت ویتامین A، مصرف مکملهای حاوی پیشساز ویتامین A، یعنی کاروتن، که بهطور قابل توجهی ایمنتر و مؤثرتر است، در نظر گرفته شود. همچنین، مصرف یک رژیم غذایی غنی از میوهها و سبزیجات نه تنها میتواند نیازهای ویتامین A را برآورده کند، بلکه منبع خوبی از فیبر غذایی نیز فراهم میآورد.
مکمل های غذایی مورد نیاز سالمندان
-
ویتامین سی
مطالعات اخیر پیشنهاد میکنند که نیاز روزانه ویتامین C برای مردان بالای 50 سال 90 میلیگرم و برای زنان همسن 75 میلیگرم است. کاهش سطح ویتامین C معمولاً با افزایش خطر بیماریها و بستری شدن در بیمارستان مرتبط است و این کمبود اغلب با بیماریهای مزمن نظیر تصلب شرایین، سرطان، آب مروارید، بیماریهای ریوی، زوال شناختی و بیماریهای تخریبی اندامها همراه است.
جذب ویتامین C بهراحتی از طریق مصرف میوهها، آب میوهها، سبزیجات یا مکملها امکانپذیر است. با این حال، افراد مسن که سیگار میکشند ممکن است برای حفظ سطح مطلوب ویتامین C در بافتها، به دو برابر مقدار توصیه شده نیاز داشته باشند. مصرف کافی این ویتامین، به ویژه در سالمندان، اهمیت ویژهای دارد.
ویتامین C بهعنوان یک آنتیاکسیدان، نقش کلیدی در کاهش فرآیندهای متابولیکی تخریبی دارد. همچنین، این ویتامین بهعنوان کاتالیزوری برای تولید کلاژن، ساخت بافت جدید، بهبود زخمها و حفظ یکپارچگی عروق ضروری است.
در نهایت، ویتامین C اضافی از طریق ادرار دفع میشود. با این حال، مصرف مقادیر بسیار زیاد آن ممکن است منجر به اسهال یا تشکیل سنگ کلیه شود، بنابراین در افراد مسن باید از مصرف بیش از حد آن اجتناب کرد.
مکمل های غذایی مورد نیاز سالمندان
4.ویتامین دی
افراد مسن بهخوبی شناخته شدهاند که در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند. این ویتامین، که برای تنظیم توده استخوانی و حفظ سلامت استخوانها حیاتی است، همچنین نقش مهمی در عملکرد بهینه سیستم ایمنی ایفا میکند.
دو منبع اصلی برای تأمین ویتامین D وجود دارد: رژیم غذایی و نور خورشید. منابع غذایی غنی از ویتامین D شامل ماهیهای چرب و محصولات لبنی غنیشده هستند. با این حال، مصرف لبنیات غنیشده در میان سالمندان بهطور قابل توجهی متغیر است، بهویژه به دلیل شیوع بالای عدم تحمل لاکتوز در این گروه سنی. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان میدهند که حتی در افرادی که محصولات غنیشده را مصرف میکنند، میزان غنیسازی این غذاها ممکن است کمتر از حد مطلوب باشد.
برای کسانی که در مناطق معتدل زندگی میکنند و قادر به خروج روزانه از منزل هستند، پوست میتواند منبع خوبی برای پیشساز ویتامین D باشد. اما در ماههای زمستان و در نواحی سرد، بسیاری از افراد مسن به دلیل هوای سرد، بهندرت از منزل خارج میشوند.
علاوه بر این، در مناطق گرمتر، نگرانی از خطرات سرطان پوست به دلیل قرارگیری طولانی مدت در معرض نور خورشید ممکن است مانع از فعال شدن پیشسازهای ویتامین D شود. بهعلاوه، با افزایش سن، توانایی پوست در تولید پیشساز ویتامین D کاهش مییابد و عملکرد کلیه و کبد در هیدروکسیله کردن این پیشسازها نیز تحت تأثیر سن قرار میگیرد. این دلایل نشان میدهد که نیاز به ویتامین D ممکن است بیشتر از مقادیر توصیهشده باشد.
مکمل های غذایی مورد نیاز سالمندان
-
کلسیم
کلسیم یکی از مواد مغذی کلیدی است که بسیاری از زنان مسن به مقدار کافی از آن استفاده نمیکنند. نیاز به کلسیم در زنان سالمند تغییر میکند و در حال حاضر میزان توصیه شده روزانه (DRI) برای این گروه سنی 1200 میلیگرم در روز است. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که مصرف 1500 میلیگرم کلسیم در روز برای زنان یائسه یا بالای 65 سال میتواند مناسبتر باشد.
مسئله اینجاست که حتی زمانی که میزان توصیه شده روزانه 1000 میلیگرم بود، تعداد قابل توجهی از زنان هنوز رژیمهای غذایی با سطح ناکافی کلسیم را دنبال میکردند. تغییر نیاز به کلسیم لزوماً به تغییر در الگوهای غذایی منجر نمیشود و این واقعیت نشان میدهد که استفاده از مکملهای کلسیم برای تأمین این نیاز ضروری است.
کلسیم نقش حیاتی در پیشگیری از بسیاری از بیماریهای مزمن ایفا میکند، از جمله پوکی استخوان، سرطان روده بزرگ و فشار خون بالا. بنابراین، توجه به مصرف کافی این ماده مغذی برای حفظ سلامت استخوانها و کاهش خطر ابتلا به این بیماریها بسیار اهمیت دارد.
-
آهن
نیاز به آهن در زنان پس از یائسگی به طور قابل توجهی تغییر میکند. با توقف قاعدگی، دیگر نیازی به جایگزینی آهن از دست رفته نیست و در صورتی که مصرف رژیم غذایی به میزان کافی باشد، ذخایر آهن در بافتها معمولاً کافی خواهد بود. در حال حاضر، نیاز به آهن در زنان مسن به همان میزان نیاز مردان بالغ کاهش مییابد و به 10 میلیگرم در روز میرسد.
فراهمی زیستی آهن در رژیم غذایی ممکن است تحت تأثیر عواملی چون مصرف آهن هِم، مکملهای آهن، ویتامین C و مصرف الکل قرار گیرد. کمبود آهن در رژیم غذایی میتواند منجر به کمخونی ناشی از فقر آهن شود، که در بزرگسالان مسن ممکن است به دلیل کمبود طولانیمدت آهن رخ دهد.
کمخونی فقر آهن در افراد مسن بهویژه کسانی که با بیماریهای همراه، به ویژه بیماریهای التهابی مزمن، دستوپنجه نرم میکنند، شایع است. تشخیص کمخونی فقر آهن میتواند از طریق اندازهگیری فریتین سرم، گیرندههای ترانسفرین پلاسما و میزان رسوب گلبولهای قرمز انجام شود. بین ذخایر آهن بافتی و سطح فریتین سرم، رابطهای معکوس وجود دارد.
اگرچه کمبود آهن ممکن است شایعترین نوع کمخونی در افراد مسن نباشد، اما در میان سالمندانی که در بیمارستانها، خانههای سالمندان یا با بیماریهای مزمن زندگی میکنند، مشاهده میشود. این نوع کمخونی معمولاً به دلیل خونریزی مزمن از دستگاه گوارش مرتبط با افزایش سن ایجاد میشود.
کمخونی فقر آهن ممکن است به صورت «سندرم پای بیقرار» نمایان شود که بهراحتی با مصرف مکملهای آهن درمان میشود. برای افزایش جذب آهن و کاهش عوارض گوارشی، بهتر است این مکملها در دوزهای منقسم و همراه با غذا مصرف شوند. اگر مصرف مکملهای خوراکی امکانپذیر نباشد، آهن تزریقی میتواند به عنوان مداخله کوتاهمدت تجویز شود.
-
زینک یا روی
کمبود روی در رژیمهای غذایی به کاهش سطح فیزیولوژیک این عنصر منجر میشود، اما چالش اصلی معمولاً مربوط به عواملی است که میتوانند جذب روی را مختل یا تداخل کنند. فیتاتها که در غلات، برنج و حبوبات یافت میشوند، میتوانند فرآیند جذب روی را بهطور مؤثری کاهش دهند. همچنین، روی موجود در منابع گیاهی ممکن است به اندازه روی موجود در منابع حیوانی قابل جذب نباشد.
عوامل دیگری نظیر سوء جذب، استرس فیزیولوژیک، تروما و تحلیل عضلانی نیز میتوانند به وضعیت نامناسب روی کمک کنند، بهویژه در زنان مسنتر. داروهای تجویزی و بدون نسخه نیز ممکن است در این زمینه تأثیرگذار باشند. پیامدهای مرتبط با کمبود روی شامل کاهش عملکرد سیستم ایمنی، درماتیت (التهاب پوست)، کاهش حس چشایی و اختلال در فرآیند بهبود زخم میشود.
در افراد سالمند با کمبود روی، عملکرد لنفوسیتهای T و ایمنی سلولی بهخوبی تحت تأثیر قرار میگیرد، اما مصرف مکملهای روی میتواند به بهبود وضعیت ایمنی کمک کند. وضعیت نامناسب روی همچنین بر کارایی بهبود زخم تأثیر منفی میگذارد و مصرف مکملهای روی میتواند به تسریع این فرآیند کمک کند. با این حال، مصرف مکملهای زینک در افرادی که از نظر رژیمی میزان کافی روی دریافت میکنند، تأثیر مثبتی نخواهد داشت و حتی ممکن است باعث اختلال در جذب سایر مواد معدنی شود.
-
مس
مس یکی از مواد مغذی حیاتی است که برای عملکرد صحیح بدن ضروری است. با این حال، مصرف مقادیر بالای روی میتواند به طور قابل توجهی بر جذب مس تأثیر منفی بگذارد. تشخیص کمبود مس بهویژه چالشبرانگیز است، چرا که علائم آن به طور کلی مبهم و غیرقابل تفکیک از سایر مشکلات تغذیهای یا پزشکی هستند.
در انسان، کمبود مس میتواند به شکلهای مختلفی بروز کند، از جمله کمخونی هیپوکرومیک، پوکی استخوان، بیماریهای شریانی، علائم میوکاردیال و کاهش فعالیت آنزیمهای حاوی مس. همچنین، کمبود مس به افزایش سطح کلسترول خون، اختلال در تحمل گلوکز و فشار خون بالا مرتبط است؛ مسائلی که در افراد مسن بهطور شایعی مشاهده میشود.
مس به طور طبیعی در طیف وسیعی از غذاها وجود دارد و در صورتی که رژیم غذایی متنوع و متعادل مصرف شود، دسترسی به این ماده معدنی نسبتا آسان است. برآورد نیاز متوسط مس (EAR) برای بزرگسالان تا سن 70 سال، 700 میکروگرم در روز تعیین شده است، در حالی که میزان توصیه شده روزانه (RDA) 900 میکروگرم در روز است.
-
کروم
وضعیت کروم در بزرگسالان بهطور مستقیم به رژیم غذایی آنها وابسته است. اختلال در جذب کروم معمولاً ناشی از مصرف زیاد برخی مواد مغذی است که میتواند بر فراهمی زیستی این عنصر تأثیر منفی بگذارد یا موجب افزایش دفع آن شود. بهویژه، مصرف بالا از فیبر یا قندهای ساده میتواند با افزایش دفع ادرار، جذب کروم را تحت تأثیر قرار دهد.
در افرادی که با کمبود کروم مواجه هستند، ممکن است علائم هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) یا تغییرات غیرطبیعی در سطوح چربی مشاهده شود. این وضعیت میتواند با استفاده از مکملهای فرمولهشده برای بهبود سطح کروم در بدن بهبود یابد.
-
سلنیوم
سلنیوم بهعنوان یک ماده مغذی حیاتی شناخته میشود، اما کمبود آن نسبتا نادر است. با این حال، در میان سالمندانی که به دلیل آسیبهای متعدد تحت درمان هستند، کمبود سلنیوم گزارش شده است. خوشبختانه، این کمبود بهراحتی با مصرف مکملهای مناسب قابل اصلاح است. سلنیوم بهعنوان یک آنتیاکسیدان عمل میکند و افراد ممکن است از این مکملها برای تقویت سیستم ایمنی یا افزایش فعالیت آنتیاکسیدانی خود استفاده کنند.
میزان مصرف روزانه مجاز سلنیوم 400 میکروگرم است و مصرف بیش از این مقدار میتواند منجر به مسمومیت شود. علائم مسمومیت با سلنیوم ممکن است شامل تهوع، استفراغ، ریزش مو، تحریکپذیری، آسیب به اعصاب محیطی و خستگی باشد.
-
منیزیم
توصیههای کنونی میزان مصرف منیزیم برای مردان را روزانه 350 میلیگرم و برای زنان 280 میلیگرم تعیین کرده است و شواهدی وجود ندارد که نیازهای این مواد مغذی در افراد مسن با بزرگسالان جوان تفاوت داشته باشد. اگرچه مصرف منیزیم در سالمندان ممکن است به نظر کم باشد، اما حتی در مواردی که گاستریت آتروفیک وجود دارد، تداخل قابلتوجهی با جذب منیزیم مشاهده نمیشود.
با این حال، کمبود شدید منیزیم یا هیپومنیزیمی باید به عنوان یک عامل بالقوه در بروز مشکلات مختلف مانند اختلالات سیستم ایمنی، افسردگی، تحلیل عضلانی، پوکی استخوان، افزایش قند خون و مشکلات عصبی-عضلانی، قلبی-عروقی یا کلیوی در نظر گرفته شود.
-
بور
بور، یک ماده معدنی نادر، ممکن است به دلیل ارتباط آن با متابولیسم کلسیم و فرآیند معدنی شدن استخوان، برای زنان مسن اهمیت داشته باشد. در حال حاضر، هنوز بهطور کامل مشخص نیست که آیا مصرف بور نیاز به توصیه خاصی دارد یا خیر. با این حال، شواهد موجود نشان میدهد که سطوح بالای بور، بهویژه در ترکیب با منیزیم، ممکن است باعث افزایش دفع کلسیم از بدن شود.
سخن پایانی
با افزایش جمعیت سالمند، ضرورت دستیابی به اطلاعات دقیق درباره نیازهای تغذیهای این گروه سنی به شدت احساس میشود. یکی از بزرگترین چالشها در تعیین نیازهای تغذیهای سالمندان، تنوع این گروه سنی است که شامل احتمال ابتلا به بیماریهای مزمن متعدد، مصرف انواع داروهای تجویزی و بدون نسخه و تفاوتهای کیفیت تغذیهای ناشی از محدودیتهای مالی، ناتوانیهای جسمی و عوامل دیگر میشود.
تغییرات متابولیکی که به طور طبیعی با پیری همراه است، به طور قابل توجهی بر نیازهای ویتامینها، مواد معدنی و عناصر کمیاب تاثیر میگذارد. به همین دلیل، سالمندان باید در قدم اول به سمت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی حرکت کنند و در مرحله بعد، با توجه به نیازهای خاص خود، مصرف مکملهای مناسب را مد نظر قرار دهند. همچنین، در تمامی مراحل باید به تأمین کافی فیبر و مایعات توجه ویژهای داشته باشند تا سلامت و رفاه آنها بهینه شود.