سرخک یکی از بیماری‌های رایج در کودکان است که به عنوان یک مرحله طبیعی در روند رشد آنها شناخته می‌شود. علائم این بیماری معمولاً یک تا دو هفته پس از تماس با ویروس بروز می‌کند و شامل تب بالا، سرفه، آبریزش بینی و چشم و خارش می باشد. خارش ناشی از سرخک معمولاً ۳ تا ۵ روز پس از شروع علائم آغاز می شود و حدود یک هفته پس از آن کاهش می‌یابد.
در حالی که بیشتر کودکان بدون عارضه خاصی بهبود می یابند، برخی از آنان ممکن است دچار عفونت‌های جدی مانند ذات‌الریه یا آنسفالیت (عفونت مغز) شوند که در موارد نادر می تواند منجر به مرگ گردد. از هر ۱۰۰۰ کودک مبتلا به سرخک، ۱ تا ۲ نفر جان خود را از دست می‌دهند. قبل از معرفی واکسن سرخک، این آمار به ۴۵۰ نفر در سال می‌رسید.
متأسفانه، در سال‌های اخیر برخی والدین به دلایل ترس یا اطلاعات نادرست از ایمنی واکسن، از واکسیناسیون فرزندان خود اجتناب کرده‌اند. این امر به معنای وجود گروه‌های آسیب پذیر از جمله کودکان، نوجوانان و بزرگسالان واکسینه‌نشده در جوامع ما است. انتخاب عدم واکسیناسیون نه تنها خطر ابتلا به سرخک را برای فرزند شما افزایش می‌دهد، بلکه کودکان دیگر را نیز در معرض این بیماری قرار می‌دهد.
نحوه انتقال ویروس سرخک
ویروس سرخک به شدت مسری است و از چند طریق می تواند به کودک سرایت کند. اگر فرزند شما با فرد مبتلا تماس داشته باشد، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
1.سرفه:
ویروس سرخک پس از ورود به گلو و بینی کودک، باعث سرفه و عطسه می‌شود. این عمل ویروس را در هوا پخش کرده و افراد نزدیک می توانند با استنشاق قطرات آلوده مبتلا شوند.
-
تماس با مایعات بدن:
سرخک همچنین از طریق تماس مستقیم با مایعات بینی یا دهان فرد مبتلا منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند تا ۲ تا ۵ ساعت پس از سرفه روی سطوح باقی بماند، بنابراین تماس با این سطوح نیز خطر سرایت را به همراه دارد.
پس از انتقال ویروس، این ویروس به مدت ۴ روز در بدن رشد می‌کند و سپس علائم ظاهری آغاز می شود. احتمال ابتلا به سرخک در افرادی که نزدیک بیمار هستند حدود ۹۰ درصد است.
علائم سرخک در کودکان
معمولاً بین یک تا دو هفته طول می کشد تا علائم اولیه بیماری نمایان شود. سرخک فراتر از جوش و خارش است و یک بیماری جدی به شمار می‌رود. علائم اولیه شامل:
– تب بالا (ممکن است به ۴۰ درجه برسد.)
– سرفه
– گلودرد
– آبریزش بینی
– چشم‌های قرمز و آبریزش
در صورت مشاهده این علائم، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. در حال حاضر، مرگ و میر ناشی از سرخک در کودکان نادر است، اما متأسفانه هنوز از هر ۱۰۰۰ کودک، ۱ تا ۳ نفر به دلیل عفونت‌های مرتبط با سرخک جان خود را از دست می‌دهند.
مراحل بیماری
۱. ۲ تا ۳ روز بعد از شروع علائم:
لکه‌های سفید مایل به آبی به نام «لکه‌های کولپیک» در داخل دهان کودک ظاهر می شوند. این لکه‌ها به تشخیص پزشک کمک می کنند. تب و گلودرد می تواند غذا خوردن و نوشیدن آب را برای کودک دشوار کند؛ بنابراین، مراقب باشید که کودک به اندازه کافی غذا و مایعات دریافت کند.
۲. ۳ تا ۵ روز بعد از شروع علائم:
خارش و قرمزی در پوست کودک آغاز می شود. لکه‌های قرمز ابتدا بر روی صورت و در خط مو ظاهر شده و سپس به سمت گردن، بدن و دست‌ها گسترش می یابند. این جوش‌ها ممکن است به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کنند و تب کودک ممکن است دوباره افزایش یابد.
سرخک می‌تواند عفونت گوش و ذات‌الریه را به همراه داشته باشد و در موارد حاد، به آنسفالیت منجر شود که می تواند عوارض جدی مانند تشنج، آسیب مغزی دائمی یا کاهش شنوایی را به همراه داشته باشد.
مراقبت صحیح و به موقع از کودک مبتلا به سرخک بسیار حیاتی است و نباید از مراجعه به پزشک غافل شد.
روند بهبودی از سرخک در کودکان
پس از گذشت ۵ تا ۷ روز از شروع علائم سرخک، شدت بیماری معمولاً کاهش می یابد. روز پنجم به عنوان اوج بیماری شناخته می شود و از آن زمان به بعد، علائم به تدریج کاهش یافته و حداکثر تا ۱۰ روز، سرخک به پایان می‌رسد و کودک به سمت بهبودی پیش می‌رود. با این حال، عفونت ناشی از ویروس سرخک و عوارض جانبی آن ممکن است چندین هفته طول بکشد تا کاملاً درمان شوند.
ایمنی واکسن سرخک
آیا واکسن سرخک ایمن است؟
بله، واکسن سرخک، مانند هر داروی دیگری، ممکن است عوارض جانبی خفیفی ایجاد کند، مانند درد یا تورم در محل تزریق و تب خفیف که معمولاً یک یا دو روز طول می‌کشد. خطر بروز عوارض جدی ناشی از واکسن سرخک بسیار کم است و دریافت این واکسن به مراتب ایمن تر از ابتلا به بیماری سرخک است.
آیا مطمئن نیستید که کودک تان واکسن دریافت کرده است؟
اگر در مورد وضعیت واکسیناسیون فرزندتان شک دارید، با پزشک خود مشورت کنید تا مشخص شود آیا خانواده شما واکسینه شده‌اند یا خیر. در صورت دریافت واکسن، خطرات مربوط به آن به حداقل می‌رسد. لازم به ذکر است که واکسن سرخک برای کودکانی که دارای مشکلات ایمنی هستند یا تحت درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی قرار دارند مناسب نیست. متخصص اطفال بهترین منبع برای مشاوره در مورد واکسیناسیون است.
گروه‌های در معرض خطر
کودکان زیر ۵ سال که حداقل یک دوز واکسن MMR را دریافت نکرده‌اند و افراد با نقص سیستم ایمنی خاص، بیشترین خطر را دارند. همچنین، زنان باردار مبتلا به سرخک ممکن است با خطر زایمان زودرس، سقط جنین و نوزادان کم‌وزن روبه‌رو شوند.
عوارض سرخک در کودکان
عوارض سرخک می تواند به ویژه برای کودکان زیر ۵ سال و بزرگسالان جدی باشد. از جمله عوارض مهم می‌توان به عفونت گوش، عفونت‌های تنفسی، برونشیت، آنسفالیت، پنومونی و اسهال شدید اشاره کرد. در کودکانی که از ویتامین A کافی برخوردار نیستند، سرخک می تواند منجر به ذات‌الریه شود.
درمان سرخک در کودکان
در حال حاضر درمان خاصی برای ویروس سرخک وجود ندارد و لازم است که دوره بیماری طی شود. با این حال، برای مدیریت علائم و پیشگیری از عوارض می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
– کودک را به پزشک ببرید تا تحت نظر باشد.
– مایعات فراوان به کودک بدهید.
– کودک را به استراحت تشویق کنید.
– در صورت بروز تب، می‌توانید از داروهای غیر آسپرینی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. (هرگز به کودکان مبتلا به بیماری‌های ویروسی آسپرین ندهید، زیرا این کار می‌تواند خطر سندرم ری را به همراه داشته باشد که بسیار خطرناک است.)
در برخی موارد، سرخک می تواند منجر به بیماری‌های دیگر مانند عفونت گوش، خروسک، اسهال و استفراغ، ذات‌الریه و آنسفالیت شود که نیاز به درمان دارند. کودکان مبتلا به سرخک باید حداقل ۴ روز پس از بروز بثورات از دیگر کودکان یا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف دور بمانند تا بهبودی کامل حاصل شود.
اگر امکان مراقبت از کودک در منزل را ندارید یا خود در معرض خطر ابتلا به سرخک هستید، می‌توانید از خدمات پرستار کودک استفاده کنید.
پیشگیری از سرخک
بهترین روش برای پیشگیری از سرخک در کودکان، واکسیناسیون است. واکسن MMRسرخک، اوریون و سرخچه معمولاً در سنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی تزریق می شود و در صورت شیوع بیماری می‌توان آن را از ۶ ماهگی نیز آغاز کرد. دوز دوم این واکسن بین ۴ تا ۶ سالگی تزریق می شود.
این واکسن به طور معمول حاوی ترکیبی از واکسن‌های سرخک، اوریون و سرخچه است و در برخی موارد، واکسن آبله مرغان نیز به آن اضافه می‌شود. واکسن‌های جداگانه برای سرخک دیگر در دسترس نیستند. در برخی کودکان، واکسیناسیون ممکن است به تب خفیف و بثورات پوستی منجر شود، اما این عوارض قابل سرایت نیستند.
در حال حاضر، هیچ دوز اضافی یا زودهنگام برای کودکان توصیه نمی شود. واکسن MMR در ۹۳ درصد افراد پس از دریافت اولین دوز و در ۹۷ درصد افراد پس از دریافت دو دوز، از ابتلا به سرخک جلوگیری می کند.
